همه‌ی شهرهای ساحلی بزرگ و مهم دنیا، ازجمله برخی کشورهای کوچک همسایه ایران، بدون استثنا، دارای یک یا چند نماد شهری معروف هستند که به‌عنوان مرکزیت یک مجموعه تفریحی و گردشگری بزرگ ایفای نقش کرده و چهره شهرهای ساحلی را متحول کرده‌اند.
اما متاسفانه، هیچ‌یک از شهرهای ساحلی ما (چه در شمال و چه جنوب کشور) دارای سازه‌های فاخر مهندسی معروف به‌عنوان نماد شهری و جاذبه گردشگری نیستند. در این‌جا، به‌منظور کمک به روشن‌تر‌شدن ذهن مدیران ارشد و مدیران استانهای ساحلی کشور، سعی می‌کنیم برخی از این نمادهای معروف را بررسی کنیم.
برای نشان‌دادن قابلیت اجرا و امکان‌پذیری چنین طرح‌هایی، ابتدا به بررسی برخی کشورهای کوچک همسایه پرداخته‌ایم. در گزارش‌های قبل، به نمادهای شهری مدرن کشور کویت، کشور آذربایجان، کشور گرجستان، کشور قطر، کشور امارات و کشور اوکراین پرداختیم و در این گزارش، به کشور سنگاپور می‌پردازیم.
آشنايی با سنگاپور
سنگاپور در مجمع‌الجزاير مالايي به پايتختي شهر سنگاپور است. سنگاپور در جنوب شبه‌جزيره مالايا واقع شده و کوچکترين کشور جنوب شرقي آسيا است. سنگاپور، جزيرهاي با مساحت ۷۲۲ کيلومتر مربع کمي کوچکتر از شهر تهران و برابر نصف جزيره قشم (با مساحت 1500 کيلومتر مربع) است يعني مساحت جزيره قشم به تنهايي دو برابر کشور سنگاپور است.
پيش از حضور کشورهاي اروپايي در منطقه، منطقه‌اي که امروزه به عنوان سنگاپور شناخته ميشود فقط منطقه ماهيگيري مالايي در رودخانه سنگاپور بود. سنگاپور از سال ۱۸۲۴ تا ۱۹۶۳ ميلادي، به غير از سه سال در زمان جنگ جهاني دوم يکي از مستعمرات بريتانيا بود. در سال ۱۹۴۲ سنگاپور که هنوز مستعمره بريتانيا بود، توسط ژاپن اشغال شد و نيروهاي بريتانيايي مجبور به ترک آن شدند. وينستون چرچيل اين رخداد را «بدترين فاجعه و بزرگترين تسليم در تاريخ بريتانيا» ناميد. سنگاپور پس از پايان جنگ در سال ۱۹۴۵ ميلادي دوباره توسط نيروهاي بريتانيايي اشغال شد. هجده سال بعد در سال ۱۹۶۳ سنگاپور به عنوان عضوي از فدراسيون مالزي استقلال خود را از بريتانيا به دست آورد. اين کشور در نهايت دو سال بعد در سال ۱۹۶۵ از مالزي جدا شد و به اين ترتيب جمهوري سنگاپور شکل گرفت.
سنگاپور از زمان استقلال تاکنون به يکي از پررونق‌ترين کشورهاي جهان تبديل شده و امروزه يکي از پرترددترين بندرهاي دنياست. سنگاپور از لحاظ ذخاير معدني کشور فقيري است اما اقتصاد آن که متکي بر بخش خدمات، گردشگري و صنعت است، رشد و شکوفايي فراواني داشته و اين کشور را به يکي از ثروتمندترين مناطق دنيا تبديل کرده‌است. به نحوي که هم‌اکنون چهارمين مرکز اقتصادي بزرگ دنيا و سومين مرکز بزرگ پالايش نفت در دنيا به‌شمار مي‌آيد بدون اينکه قطرهاي منابع فسيلي از خود داشته باشد!.
سنگاپور در سطح جهاني در برخي بخش‌هاي صنعتي و تجاري سرآمد است يا جزو بهترين‌ها است. براي نمونه اين کشور سومين مرکز بازار تبادل ارز خارجي، سومين مرکز اقتصادي جهان، سومين مرکز پالايش و تجارت نفت، بزرگترين توليدکننده تأسيسات نفتي، يکي از بزرگترين مراکز تعمير کشتي و بهترين مرکز لجستيک جهان است. سنگاپور دومين سرمايه‌گذار بزرگ خارجي در هند است. اين کشور چهاردهمين صادرکننده و پانزدهمين واردکننده دنيا به‌شمار مي‌رود. سنگاپور در سالهاي اخير به‌طور روزافزوني به عنوان يکي از گريزگاه‌هاي مالياتي جهان شناخته شده‌است چون ثروتمندان دنيا در اين کشور ملزم به پرداخت ماليات شخصي بالايي نيستند و درآمدهاي خارجي در اين کشور از ماليات معاف است. براي نمونه ميتوان به برت بلوندي ميليونر اتريشي و ادواردو ساورين ميلياردر آمريکايي که از مؤسسان فيسبوک است اشاره کرد که به ترتيب در سالهاي ۲۰۱۳ و ۲۰۱۲ به سنگاپور نقل مکان کرده‌اند.
در اوت ۲۰۱۶ روزنامه استريت تايمز گزارش داد که اندونزي تصميم گرفته دو جزيره خود را به گريزگاه مالياتي تبديل کند تا سرمايه‌هاي از دست‌رفته خود را از سنگاپور به کشور بازگرداند. سنگاپور يکي از گرانترين کشورهاي دنياست و بيشترين شمار ميليونر را دارد به طوري که از ميان هر شش خانوار سنگاپوري، يک خانوار دارايي بيش از يک ميليون دلار آمريکا به شکل نقد دارد.
صنعت گردشگری، يکي از منابع عمده درآمد سنگاپور است. جاذبه‌هاي طبيعي فراوان، مراکز مدرن گردشگري، تنوع قومي، استفاده از زبان انگليسي به عنوان يکي از زبان‌هاي اصلي و شبکه حمل و نقل گسترده و کارآمد، از جمله دلايل محبوبيت اين کشور در بين جهانگردان است. تنها در سال ۲۰۱۷، تعداد ۱۷ ميليون گردشگر از سنگاپور ديدن کردند. سنگاپور خود را به عنوان قطب گردشگري پزشکي هم تبليغ ميکند و به اين ترتيب توانسته سالانه حدود ۲۰۰ هزار خارجي را براي درمان به کشور جذب کند. هدف سنگاپور جذب ۱ ميليون گردشگر پزشکي است تا بتواند از اين راه ۳ ميليارد دلار درآمد سالانه داشته باشد. در سال ۲۰۱۵ سنگاپور به عنوان ششمين مقصد جذاب گردشگري معرفي شد.
از نقاط ديدني سنگاپور هتلي به نام مارينا بي سندز است که به شکل يک کشتي بر روي ۳ ساختمان بلند ساخته شده و استخري دارد که انتهاي آن اين ذهنيت را تداعي ميکند که شناگران در حال افتادن از ساختمان هستند. در سنگاپور به حدي سازه هاي فاخر مهندسي وجود دارد که به سختي ميتوان باور کرد که اين کشور تا حدود 40 سال قبل يک شهر کوچک ماهيگيري و صيادي (و بيشتر شبيه به يک روستاي باتلاقي و نيزار) بوده است. در اين جزيره کوچک تعداد 82 برج بالاي 140 متر وجود دارد که بلندترين برجهاي آن نيز Guoco Tower با ارتفاع 290 متر و Raffles Place و Republic Plazaبا ارتفاع 280 متر است. تقريبا همه اين برجها در 25 سال اخير ساخته شده اند و 6 برج بالاي 200 متر نيز در حال ساخت و تکميل هستند و لذا اين کشور به نسبت مساحت خود، بالاترين مصرف بتن دنيا را دارد. در سنگاپور بدليل کوچک بودن جزيره و خطرات نشستن و برخاستن هواپيماها، کليه برجها در يک محدوده خاص جمع شده و دولت مالزي محدوديت ارتفاع برجها را تا 280 متر تعيين کرده و فقط به يک برج اجازه ارتفاع 290 متري داده است. اين در حاليست که در هيچيک از جزاير ايران حتي يک ساختمان بالاي 50 متر نميتوان يافت.
واردات، فروش و مصرف آدامس در سنگاپور ممنوع است. همچنين سيگار کشيدن در بسياري قسمت‌هاي سنگاپور ممنوع است و به‌طور مرتب تعداد مکان‌هاي شامل اين ممنوعيت در حال افزايش ميباشد.
سنگاپور يک قطب آموزشي نيز هست به طوري که تنها در سال ۲۰۰۶، بيش از ۸۰ هزار دانشجوي خارجي در آن تحصيل مي‌کردند. ۵۰۰۰ نفر از اين دانشجوها مالزيايي‌هايي هستند که روزانه از مرز رد ميشوند تا به مدارس سنگاپوري برسند. در سال ۲۰۰۹ از کل دانشجويان دانشگاه‌هاي سنگاپور، ۲۰٪ خارجي بودند که بيشترين حدي است که دولت اجازه داده‌است. اکثريت اين دانشجويان از کشورهاي عضو آسه‌آن، چين و هند هستند. مسلمانان 15 درصد از جمعيت سنگاپور را تشکيل ميدهند و بقيه بودايي و هندو و مسيحي و غيره هستند. رييس جمهور سنگاپور يک زن مسلمان به نام حليمه يعقوب است.
در ادامه به برخي از مهمترين نمادهاي شهري معروف سنگاپور ميپردازيم.
| نام برج | ارتفاع (متر) | سال ساخت | کاربري | تعداد طبقات |
| Guoco Tower | 290 | 2016 | هتل، تجاري، مسکوني | 65 |
| One Raffles Place | 280 | 1986 | تجاري | 63 |
| Republic Plaza | 280 | 1992 | تجاري | 62 |
| United Overseas Bank Plaza One | 280 | 2002 | تجاري | 62 |
| Capital Tower | 254 | 2000 | تجاري | 52 |
| Altez | 250 | 2014 | هتل، تجاري | 51 |
| Skysuites | 250 | 2014 | تجاري، مسکوني | |
| One Raffles Quay North Tower | 245 | 2006 | تجاري | 50 |
| Marine Bay Tower | 245 | 2008 | مسکوني | 70 |
| Marina Bay Financial Centre Tower 3 | 245 | 2012 | مسکوني، تجاري | 66 |
| Ocean Financial Centre | 245 | 2011 | هتل، تجاري | 43 |
| Marina Bay Financial Centre Tower 2 | 239 | 2010 | مسکوني، تجاري | 55 |
| V on Shenton | 237 | 2017 | تجاري | 40 |
هتل مارينا (Marina Hotel)
سنگاپور به خاطر معماري خيره کننده‌اش به خوبي شهرت دارد. اکثر جاذبه هاي گردشگري سنگاپور در اطراف يک خليج (مارينا) به نام MARINA BAY شکل گرفته است مانند هتل مارينا، موزه علم و هنر، چرخ و فلک بزرگ پرنده سنگاپور، بزرگترين آبشار سرپوشيده دنيا، تفريحگاههاي عمومي، باغ خليج، فروشگاهها و رستوران هاي مختلف. انتهاي هر هفته دو شب در اطراف اين خليج زيبا مراسم نور افشاني انجام می‌شود.
از بين اين جاذبه هاي ارزشمند و زيبا ميتوان به طور ويژه به «هتل مارينا بِي سندز» (Marina Bay Sands) يا همان «هتل مارينا» اشاره کرد. مرتفع ترين استخر سرباز دنيا پهنايي 3 برابر پهناي يک استخر المپيک دارد و در پشت بام سه برج بسيار زيبايي قرار گرفته است که گرانترين هتل دنيا با ارزش 4 ميليارد پوند است. همانطور که در تصوير نيز مشخص است نماي استخر همانند يک قايق منحني در بالاي هتل قرار گرفته است و طوري معماري شده که وقتي افراد در آن شنا ميکنند گويا در لبه پرتگاه هستند ولي شنا کردن در اين استخر آنقدرها هم ترسناک نيست چرا که لبه استخر يعني جايي که سراشيبي کوتاهي به سمت پايين دارد در واقع آب به داخل يک پهنه آبريز وارد ميشود و از آنجا مجدد به سمت استخر پمپاژ مي شود پس هيچ گونه خطر سقوط در اين استخر، حتي لبه هاي آن نيز وجود ندارد.
هتل مارينا سنگاپور با 2560 اتاق و 350 پوند هزينه يک شب اقامت در آن در سال 2010 افتتاح شد. هتل امارات پالاس ابوظبي که در سال 2004 افتتاح شد و ارزش آن چيزي حدود 2 ميليارد پوند برآورد شده بود رتبه اول گرانترين هتل دنيا را داشت ولي اندکي بعد معماري به نام ماشه صفديه هتل مارينا سنگاپور را طراحي و با تعبيه استخري فوق العاده زيبا بر بالاي آن توانست گوي سبقت را از امارات پالاس بربايد و عنوان گرانترين هتل جهان را از آن خود کند. سکويي که اين استخر در آن واقع شده است طويل تر از برج ايفل ميباشد و آن را تبديل به يکي از بلندترين سکوهاي دنيا کرده است. اين سکو آنقدر طولاني است که براي رسيدن به انتهاي آن مي بايست حدود 20 دقيقه پياده روي کرد. نماي داخلي اين هتل توسط پنج هنرمند معروف طراحي شده است به گونه اي که دکوراسيون آن با ساخت بيروني کاملا هماهنگي دارد. در ميان اين دکوراسيون، مجسمه اي 40 متري از آنتوني گورملي مجسمه ساز معروف متشکل از 16100 ميله پولادي قرار گرفته که بسيار زيباست. کل اين مجسمه 15 تن وزن دارد.
ساختمان هتل مارينا با استخر شگفت انگيز بالاي آن به شکل يک کشتي بزرگ
موزه هنر و علم (ArtScience Museum)
موزه هنر و علم سنگاپور که در مجموعه خليج (مارينا) قرار دارد و يکي از زيباترين موزههاي سنگاپور است به سرعت به يکي از نمادهاي سنگاپور تبدل شد. طراحي جالب و متفاوت اين موزه که شبيه به گل نيلوفر است يکي از دلايل معروفيت آن ميباشد.
طراحي ساختمان اين مجموعه با توجه به محيط زيست طراحي شده، به اين صورت که پنجره هاي موجود در راس هر گالري نور طبيعي مورد نياز در گالري هاي آن را تامين ميکند و آب حاصل از باران در سقف کاسهاي شکل ساختمان چهار طبقهاي اين مجموعه جمع شده و همانند آبشاري زيبا و چشم نواز از طريق يک دالان به حوضچهاي که در داخل موزه قرار دارد سرازير مي شود. اين آب پس از بازيافت در دستشوييهاي ساختمان استفاده ميگردد. اين موزه توسط يک تالاب مملو از نيلوفر آبي که به نحو زيبايي نور خورشيد را منعکس ميسازد احاطه شده است. در موزه هنر و علم سنگاپور 12 گالري با وسعت 50 هزار متر مربع وجود دارد که با توجه به نمايشگاهها، قابل تغيير ميباشند و در آنها دنياي علم و هنر با دقت بسيار بالايي با يکديگر تلفيق شدهاند. نمايشگاه دائمي اين موزه از سه گالري به نامهاي کنجکاوي، الهام و بيان تشکيل شده است. موزه هنر و علم سنگاپور يکي از جاذبه هاي مهم سنگاپور مي باشد.
اين مجموعه نمونهاي عالي از معماري تنديس گرا است که نمادين است به عنوان مثال از انگشتان انسان گرفته تا گل نيلوفر يا بشقابي نامتقارن. از زمان ساخت، اين سازه تا کنون هنوز هم در ميان سبکهاي معماري به خوبي درخشيده است و در ميان مردم محبوب گشته است. اين موزه داراي طراحي دايره اي شکل است. تقريبا مي توان گفت تعبيري از ده انگشت انسان است که همانند گل نيلوفر ساخته شده است. حتي مي توان طراحي اين موزه را چنين تعبير کرد که گويي دست خوشآمدگويي به شما باز کرده است.
هريک از انگشت‌ها مربوط به يک گالري هستند و بخش سر هر يک از اين انگشت ها نيز به سوي ديوارهاي منحني و قوس دار باز مي شوند. بخش سقف همانند بشقاب، طراحي شده است. ارتفاع هر يک از سازه هاي انگشت، متفاوت است و بلندترين آن ها ۶۰ متر از سطح دريا ارتفاع دارد. سازه اصلي اين ساختمان کروي شکل بوده و بر روي پايه هايي از جنس ورقهاي فلزي ضد آب درون برکهاي بزرگ و پر آب بنا شده است تا شکل گل نيلوفر در ذهن مجسم شود. مصالح بکار رفته شده در ساخت اين بنا از جنس پليمري و الياف فايبرگلاس به صورت منحني شکل است که همواره در بدنه قايقها و کشتي ها با قابليت ضد آب استفاده مي شود. پنجره هاي اين سازه نور خورشيد را به داخل ساختمان هدايت مي کند و در طول روز محيط را کاملا روشن نگه مي دارد، بنابراين نيازي به هيچ گونه نور مصنوعي نيست.
طراحي اين موزه از دو بخش اصلي تشکيل شده است. بخش اصلي ساختمان بر روي زمين در ميان آب هاي خليج مارينا قرار گرفته و يک برکه بزرگ نيلوفر آبي آن را احاطه کرده است. بخش ديگر نيز سازه اي به شکل گل است که از ده گلبرگ ساخته شده و به شکل شناور درآمده است. موزه هنر و علم داراي ۲۱ گالري مختلف است که هريک از اين گالري ها شامل بخش‌هايي از هنر، علم، موسيقي و فناوري نوين هستند. وقتي به طبقات بالايي موزه برويد حالت کف دست و گل نيلوفر از داخل اتاق ها قابل مشاهده است. اتاق هاي اين مجموعه با شکل ظاهري متفاوت از يکديگر برايتان جالب خواهند بود.
دو طبقه بالايي موزه نيز به نمايشگاه علم و هنر متعلق بوده و شامل سه گالري کنجکاوي، خلاقيت و تاثيرگذاري هستند. مورد جالب توجه در مورد شکل انگشتان اينست که هرکدام به عنوان ساختماني مجزا در چهار طبقه هستند که از طريق پله برقي و آسانسور به يکديگر متصل مي شوند. در برخي طبقات حتي آثار باستاني مختلفي از نقاط مختلف جهان به نمايش گذاشته شده است؛ علاوه بر گالريهاي ذکر شده، اين موزه ميزبان نمايشگاهها و کارگاههاي مختلفي در سطح بين المللي است. اين ساختمان کروي شکل در سال ۲۰۱۱ افتتاح شد.
سازه کروي زيباي موزه هنر و علم که به شکل گل نيلوفر و همچنين انگشتان دست است.
چرخ و فلک پرنده‌ي سنگاپور (Singapore Flyer)
اين چرخ و فلک به قطر 165 متر بر روي ساختماني 3 طبقه ساخته شده است. اين سازه حدود 30 متر از چرخ و فلک مشهور لندن به نام LONDON EYE بلندتر است.
از بالاي اين چرخ و فلک ميتوان بخش زيادي از کشور کوچک سنگاپور را مشاهده کرد! که حتي در شب هم جاذبه هاي خارق العاده اي دارد.
خيابان اُرچاد
اين خيابان که 5/2 کيلومتر مي باشد بيشترين فروشگاه ها و مراکز خريد را در خود جاي داده است و به طور طبيعي درختچههاي جوز و فلفل در آن وجود دارد. اين خيابان در برگيرنده شيک ترين فروشگاه ها و رستوران ها و هتل هاي لوکس مي باشد. ورود اتومبيل به اين خيابان ممنوع است و همين امر باعث شده است که کل عرض خيابان در اختيار امکانات تفريحي باشد. در همه شهرهاي ساحلي معروف دنيا يک «خيابان پيادهروي» يا همان Walking Street وجود دارد. در برخي شهرها نيز يک خيابان ماشينرو را در دو روز پايان هفته مسدود کرده و خاص پيادهروي و تفريحات مردم ميکنند. طرفين خيابان نيز مملو از رستورانها و کافهها و شهربازيهاي سرپوشيده و باز ميباشد که به تنهايي صدها نفر شغل ايجاد ميکند.
در برخي کشورها نيز يک پل ماشينرو زيبا بر روي رودخانه را در پايان هفته مسدود کرده و به فعاليت تفريحي و ماهيگيري و اجراي تئاتر و موسيقيهاي خياباني اختصاص ميدهند و اتومبيلهاي خاص فروش قهوه و چاي و خوراکيهاي سرد و گرم با دريافت مجوز قبلي در جاهاي مختلف مستقر ميشوند. متاسفانه خيلي به سختي ميتوان در شهرهاي ساحلي و غيرساحلي ايران چنين چيزي را يافت و اصلا چنين مفهومي در معماري شهرهاي ايران شناخته شده نيست. الان در ايران اگر برخي خانوادهها بخواهند در پايان هفته در يک مکان خاص تفريحي اوقات فراغت خود را بگذرانند بايد به کجا بروند؟!. مثلا اهواز، شهر پلهاست و پلهاي زيبايي مانند پل کابلي و پل طبيعت اهواز وجود دارند ولي بدليل عدم وجود امکانات گردشگري و تبليغات رسانهاي، کاربري موثر گردشگري ندارند. بايد نگاه مديران شهري به مقوله گردشگري دچار تحولات اساسي شود تا بتوان از همين امکانات موجود بخوبي استفاده کرد. اگر فقط يکي از شهرهاي ساحلي در اين زمينه ها موفق عمل کند بطور خودکار موجب الگوسازي براي ساير شهرهاي ساحلي شده و تکرار ميشوند.
باغهاي خليج (گاردنز باي بي)
باغ هاي خليج، پارکي زيبا، بزرگ و رنگارنگ در خليج سنگاپور است که در جشنواره معماري جهان در سال 2012 به عنوان بهترين بناي جهان شناخته شد. اين پارک با صدها گونه گياه و درخت از جمله جاذبه هاي گردشگري سنگاپور است که هم براي کودکان و هم بزرگسالان سرگرم کننده است.
سازه هاي مشهور SUPERTREE تجربه اي تکرارنشدني را در بالاي باغ مهيا مي کند که در داخل اين پارک و در بالاي درختان و گياهان، سازه‌های عظيم گلداني شکلي هستند که ارتفاع آنها به 60 متر نيز ميرسد و در فاصله هر گلدان تا گلدان بعدي، راهروهايي وجود دارد که افراد ميتوانند با پيادهروي بر روي آنها، کل منظره پارک و گياهان را از بالا تماشا کنند.
اين مجموعه 1000 کارمند دارد و سالانه 48 ميليون پوند درآمد اين مجموعه است. مدير اجرايي اين مجموعه قبل از گشايش اين مجموعه پيش بيني کرد که روزانه 70هزار نفر براي بازديد از اين مجموعه خواهند آمد.
بزرگترين آبشار داخلي دنيا
براساس گزارش سازمان حفاظت محيط زيست سنگاپور، اولين آبشار مصنوعي در پارک پرندگان JURONG در سال 1970 ساخته شد. گفته ميشود اين آبشار به ارتفاع 30 متر، بلندترين آبشار جهان در پارک پرندگان تا به امروز است. اين مجموعه با پوشش زيباي منحني شيشهاي در مجاورت خليج سنگاپور قرار دارد.
پل هليکس
پل هليکس که در سال 2010 بازگشايي شد و بلندترين پل ويژه عابران پياده در سنگاپور است و به عنوان راه اتصالي بين دو سوي ساحل عمل ميکند. فرم و شکل منحصر به فرد آن از مدل حلزوني شکل دوبل رشته هاي DNA مدل سازي شده و نماد زندگي و پيوستگي، از سرگيري و رشد را با خود دارد.
بر روي اين پل حروف رنگي «c» و «g» و «a» و «t» وجود دارد که چهار پايه اصلي DNA را نشان ميدهند. بر روي اين پل مکانهايي براي نشستن افراد و ماهيگيري و تماشاي محيط خليج و رودخانه وجود دارد که آن را بجاي يک محل عبور، به محلي براي توقف و تفريح تبديل کرده است.
جزيره سنتوزا و تلکابين ها
سنگاپور از يک جزيره اصلي به همراه 54 جزيره کوچکتر در اطراف آن تشکيل شده است که راه ارتباطي برخي از آنها با جزيره اصلي بوسيله تلکابين برقرار است. تلکابينها در سنگاپور علاوه بر يک وسيله تردد راحت و کم هزينه، يک جاذبه گردشگري هم محسوب ميشوند. يکي از جزاير کوچک ولي مهم سنگاپور جزيره سنتوزا با کاربري خاص گردشگري است.
در اين مجموعه مي توان با تله کابين به سمت سنتوزا حرکت کرد و منظره با شکوه آسمان سنگاپور و بندر تجاري جهاني سنگاپور را از چشم پرندگان مشاهده کرد. علاوه‌‌بر تماشاي آکواريوم دنياي زير آب (Underwater World) چيز جذاب ديگري که در جزيره‌ي سنتوسا وجود دارد مرليون (Merlion) است. مرليون مجسمه‌ي معروف سنگاپور است که سر شير و بدن ماهي دارد. ميتوان با پله‌برقي به بالاي مجسمه رفت و از نماي پانوراماي محيط اطراف لذت برد.
سنتوزا سالانه در حدود ۲۰ ميليون بازديدکننده را به خود جذب ميکند. جاذبه‌هاي آن عبارتند از يک ساحل ۲ کيلومتري , قلعه تاريخي، دو زمين گلف، مجسمه مرلاين، ۱۴ هتل، و استراحتگاه است. جزيره سنتوزا مساحتي نزديک به ۵ کيلومتر مربع دارد. اين جزيره تنها نيم کيلومتر از ساحل جنوبي جزيره اصلي سنگاپور فاصله دارد. سنگاپور و جزيره سنتوزا در سده نوزدهم از مهمترين مراکز تجاري بريتانيا بود و به دليل قرار گرفتن ميان کشورهاي هند و چين، جايگاه و اهميت ويژه‌اي داشت. پيش از حاکميت بريتانيا هم سنگاپور از مهمترين مراکز بازرگاني بود و بسياري از بازرگانان و تجار در کنار دزدان دريايي به آن سفر مي‌کردند. بيشتر ساکنان اين جزيره را مردم مالايي، چيني و بوگيس‌ها تشکيل مي‌دادند. نام قبلي سنتوزا، پولائو بلاکانگ ماتي بود که ترجمه آن ميشود «جزيره پس از مرگ» که به شهرت اين جزيره در مواجهه خشن با دزدان دريايي اشاره داشت.
سنتوزا همچنين يک اردوگاه زندانيان جنگي داشت که ۴۰۰ نيروي متفقين در آن زنداني بودند. چيا تيه پو، زنداني سابق سياسي، سالها در زنداني در داخل سنتوزا در تبعيد بسر مي‌برد که پس از ۲۳ سال زندان آزاد شد. در سال ۱۹۷۲ ميلادي، دولت سنگاپور نام جزيره را به «سنتوزا» (در سانسکريت، سانتوشا) معني صلح و آرامش در زبان مالايي تغيير داد و درصدد گسترش جاذبه‌هاي گردشگري آن برآمد. فورت سيلوسو (Fort Siloso) که تنها قلعه‌ي حفاظت‌شده‌ي اين کشور است هم در جزيره‌ي سنتوسا واقع است. مشابه اين شرايط در ايران براي جزيره هرمز (با مساحت 42 کيلومتر مربع- هشت برابر جزيره سنتوزا) وجود دارد که قلعه تاريخي پرتغاليها در آنجا وجود دارد به همراه جاذبه هاي گردشگري طبيعي مانند خاکهاي رنگارنگ خوراکي. در مجموع در هرمز هيچگونه امکانات خاص و جذابيتهاي گردشگري بيشتر که بتواند وقت يکي دو روزه گردشگران را بطور کامل پر کند وجود ندارد. همچنين وجود تلکابين ميتواند از جذابيتهاي مغفول مانده جزاير باشد. فاصله جزيره قشم تا سرزمين اصلي فقط دو و نيم کيلومتر است يا فاصله جزيره هنگام (با مساحت 36 کيلومتر مربع) تا جزيره قشم صرفا دو کيلومتر است که اگر با تلکابين به هم وصل شوند، هم راه ارتباط سريع، ارزان و راحت خواهند بود و هم يک جاذبه گردشگري خاص.
مرکز هنرهاي اجرايي استار
معماري خاص «مرکز هنرهاي اجرايي استار» (The Star Performing Arts Centre) يک سازه کاملا عجيب و خاص است که نميتوان هيچ نمونه مشابهي در دنيا براي آن يافت. اين ساختمان که شامل يک مرکز هنرهاي اجرايي بزرگ (تاتر، سينما، کنسرت و همايش)، يک مرکز خريد و حتي يک کليسا ميباشد براي علاقه‌مندان معماري جذاب خواهد بود.
در برخي از شهرهاي ساحلي معروف دنيا، يک ساختمان فرهنگي-هنري را با معماري خاص، تبديل به نماد شهري ميکنند مانند سالن اُپراي سيدني استراليا که شهرت جهاني دارد.
اينترليس
«اينترلِيس» (The Interlace) به خاطر نقشه خيره کننده‌اش شهرت جهاني دارد. اين بنا از فستيوال جهاني معماري سال ۲۰۱۵ عنوان «ساختمان جهاني سال» را به خود اختصاص داد. معماران اينترليس تلاش کردند که ثابت کنند ميتوان رويکرد بهتري به ساختمان‌هاي آپارتماني مقياس عظيم داشت.
در اين نمونه، آنها ۳۱ بلوک آپارتماني ۶ طبقه را در چيدمان‌هاي شش‌ضلعي هشت‌تايي با حياط‌هايي بزرگ در وسط قرار دادند و يک معماري خيرهکننده را خلق کردند. بايد تلاش مضاعفي نمود تا طراحان معماري ايران را به اندکي ذوق و خلاقيت و نوآوري در طراحيها واداشت!.
برج هاي دوقلوی DUO
برج هاي دوقلو DUO طراحي شده توسط Ole Scheeren حرکتي نوين در راستاي ارتقا زندگي شهري است که در سال 2018 ساخته شد. اين پروژه شامل دو برج برجسته تنديس گونه است که جهت جا دادن فضاهاي مدرن شهري ساخته شده است.
در نماي منحني مانند آنها، سايه اي از يک بافت ظريف از لانه زنبور موج ميزند. اشکال مخروطي ساختمانها فضاهاي عمومي را پوشش مي دهند؛ در حالي که هندسه هاي حاصل از آن، فضاي سبز رو باز، پيادهرو ها، کافه و رستورانها را شکل ميدهد. برج هاي دوقلو، به عنوان يک قطعه معماري منحصر به فرد و يک جاذبه حساس در ساختار شهري سنگاپور هستند و نشان دهنده همکاري تاريخي بين دولت هاي مالزي و سنگاپور است. اين پروژه تحت رهبري هر دو نخست وزيران و از طريق اقدامات مربوط به سرمايه گذاري دولتي و توسعه مشترک سرمايهگذاري و دوره جديدي از همکاري بين دو کشور جنوب شرقي آسياست.
برج هاي DUO در جاده اصلي شهر و فرودگاه معروف Changi سنگاپور و بين منطقه تاريخي Kampong Glam و منطقه تجاري پر جنب و جوش Bugis Junction واقع شده است. همچنين اين مجموعه ۶۶۰ واحد مسکوني و يک هتل را در خود جاي داده است. سراسر پوسته برج هاي DUO در يک بافت لانه زنبوري پيچيده شده است. بافت لانه زنبوري شامل يک سري از سايه هاي شش ضلعي شکل است که از برج ها در مقابل گرما و تابش خورشيد محافظت ميکند بدون اينکه مانعي در ديدن باغ هاي سنگاپور و اقيانوس و خط افق ايجاد کند.
ساختمان sky habitat
مجتمع مسکوني sky habitat واقع در سنگاپور توسط گروه معماري safdie طراحي شده است و ساخت آن به تازگي به اتمام رسيده است. اين ساختمان به شکل يک ماتريس سه بعدي طراحي شده که براي ساکنين علاوه بر محيط زيباي تراس‌هاي خصوصي، باغ هاي کوچکي را به ارمغان آورده است. sky habitat در واقع دو ساختمان ۳۸ طبقه بوده که از طريق پلهاي زيبا به هم متصل شدهاند و تفريحهاي مشترکي را براي ساکنين اين مجموعه در زمينه هاي مختلف ارائه داده است.
در پل سوم يا آخر بين اين دو ساختمان يک استخر وجود دارد که ساکنين ميتوانند به صورت مشترک از آن استفاده کنند. همچنين دو پل ديگر که باغهاي کوچکي را دارد و با شکل هندسي بسيار خاصي طراحي شده است، براي ساکنين اين مجتمع يک محل خصوصي در فضاي باز را به ارمغان آورده است. نماي فوق العاده مجتمع مسکوني sky habitat هر نگاهي را به سوي خود جذب مي کند. اولين چيزي که در نگاه به ساختمان توجه فرد را جلب مي کند تراس هاي خصوصي است که فضاي بسيار گستردهاي دارد. هر واحد حداقل يک يا ۳ تراس خصوصي را دارا است که بسته به متراژ واحدها است. درختهاي استفاده شده در پل ها طبيعت سرسبزي را ايجاد کرده است.
اکسپو MRT
چه کسي مي‌گويد که ايستگاههاي حمل و نقل عمومي بايد کسالت بار باشند؟ ايستگاه «اکسپو MRT» بيشتر به يک سفينه فضايي شباهت دارد تا يک ايستگاه مترو!. اين ايستگاه در سال ۲۰۰۱ به عنوان بخشي از تقاطع خط شرقي-غربي به فرودگاه چانگي ساخته شد.
اندازه بزرگ ايستگاه با در نظر گرفتن امکان جاي دادن يک جمعيت زياد در داخل سالن نمايشگاههاي بينالمللي است. يعني يک سالن بزرگ و يک ايستگاه مترو با يک معماري خاص و جذاب در هم تلفيق شدهاند.
بررسی تطبیقی الگوی سنگاپور
سنگاپور يکي از کوچکترين کشورهاي دنيا است که يک جزيره اصلي با 54 جزيره کوچکتر است. اين کشور از موقعيت جغرافيايي خود در قرارگيري بين دوقطب جمعيتي دنيا (چين و هند) بخوبي استفاده کرده و يک کشور بسيار موفق در حوزه اقتصادي و گردشگري است. همانطور که بيان شد، کل کشور سنگاپور داراي مساحت حدود ۷۰۰ کيلومترمربع (معادل نصف مساحت جزيره قشم) است که تعداد گردشگران اين کشور 17 ميليون نفر در سال است در حاليکه کل جمعيت اين کشور 5/5 ميليون نفر است يعني حدود سه برابر جمعيت خود در هر سال.
اين موفقيت بزرگ در حاليست که سنگاپور از کشورهاي اطراف خود مانند مالزي، اندونزي، تايلند و فيليپين بسيار گرانتر است ولي با اين حال، قشر خاصي از گردشگران ثروتمند جهان را بدليل تامين امکانات گردشگري مدرن به خود جذب ميکند و از اين نظر يک کشور بسيار موفق است و الگوي خوبي براي توسعه جزاير ايران.
اين کشور، هريک از 54 جزيره جانبي خود را به يک هدف خاص اختصاص داده مثلا دو جزيره خاص تعميرات و ساخت کشتي، يک جزيره خاص پالايشگاههاي نفتي (بدون داشتن حتي يک قطره منابع فسيلي)، يک جزيره خاص بانکرينگ و خدمات پشتيباني کشتيهاي عبوري و همچنين سه جزيره براي کاربري خاص گردشگري مانند جزيره سنتوزا. ارتباط برخي از جزاير نيز بوسيله تلکابين برقرار شده که هم کاربري گردشگري دارد و هم يک حمل ونقل اقتصاديست.
در ايران متاسفانه نگاه اقتصادي درست و حکيمانهاي نسبت به توسعه جزاير وجود ندارد و اين جزاير را بجاي منابع کسب ثروت و رونق اقتصاد و اشتغال، سربار دولت و کشور ميپندارند!. امروزه برخي کشورهاي دنيا را ميبينيم که بر سر يک جزيره کوچک، سالهاي طولاني با کشورهاي ديگر دچار مناقشه سياسي و نظامي هستند ولي ايران عليرغم داشتن بيش از 40 جزيره کوچک و بزرگ در خليج فارس، سهم اندکي از اقتصاد خود را از جزاير تامين ميکند. اين بدين معنيست که ايران قدر گوهر جزاير خود را نميداند.
در سياستهاي کلي «توسعه دريامحور» بايد بخش بزرگي از بار اقتصاد کشور بر دوش جزاير گذاشته شود و به همين نسبت، سرمايهگذاريهاي خصوصي و دولتي بايد در آنها تقويت شود. مسلما تشکيل يک استان مستقل به نام «استان جزاير» ميتواند نقش بزرگي در توجه به ظرفيت جزاير داشته باشد. امروزه جزاير در حوزه سياسي استانهايي هستند که بسيار پهناور بوده و عملا مديران استاني نميتوانند تمرکز خوبي بر جزاير داشته باشند مثلا استان هرمزگان به‌تنهايي حدود ۸۵۰ کيلومتر خط ساحلي دارد که با احتساب جزاير، به تنهايي حدود ۵۰ درصد از کل سواحل جنوب کشور را در اختيار دارد که شامل ۱۴ جزيره مهم ايران در خليج فارس است. آيا در اين شرايط، يک استاندار ميتواند بودجه کافي و تمرکز مناسب بر جزاير داشته باشد؟ تفکر غالب بايد اين باشد که «نقطه شروع توسعه از جزاير به سمت سواحل باشد نه برعکس». اين تغيير نگاه ميتواند تحولات بزرگي را هم در جزاير و هم در سواحل جنوبي کشور ايجاد کند.
معضل مهم ديگر در توسعه گردشگري جزاير در ايران، تمرکز نقطه اي همه امکانات گردشگري براي سالهاي طولاني در يک جزيره خاص (جزيره کيش) و تقريبا رها کردن ساير جزاير است به گونه اي که به سختي ميتوان يک هتل مناسب در ساير جزاير و حتي شهرهاي بزرگ ساحلي جنوب کشور يافت. اين يعني توسعه نامتوازن و نقطه اي که همه سرمايه ها را بسوي يک نقطه مکش ميکند.
مسئله بعدي در اينست که هيچکدام از جزاير ايران داراي يک سازه فاخر و معروف مهندسي به عنوان «نماد شهري» در مرکز يک مجموعه گردشگري مدرن نيستند. حتي در همين جزيره کيش هم يک کشتي پوسيده يوناني!! نماد شهري کيش است که جاي بسي تاثر و تامل است که چرا نبايد از توانمنديهاي مهندسي ايران در توسعه گردشگري جزاير استفاده شود؟!. نخبگان جامعه دريايي بايد بيش از قبل به اهميت توسعه جزاير بپردازند و سپس اين اهميت در داخل اسناد بالادستي حکومت مانند سند توسعه دريامحور گنجانده شود. انشاء الله.
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی مالک اشتر و عضو هیئت مدیره انجمن مهندسی دریایی ایران