بررسی نمادهای شهر بندری و ساحلی کویت

محمد مونسان*

کویت را می‌توان بنیان‌­گذار تفکرات مدرن مهندسی در حوزه گردشگری ساحلی در بین کل کشورهای عربی و کشورهای حاشیه خلیج فارس در نظر گرفت. کشوری که از حدود 45 سال پیش، حتی قبل از کشور امارات، ساخت نمادهای فاخر مهندسی به عنوان نماد شهری و جاذبه گردشگری را شروع کرد.

کشور کوچک کویت دارای جمعیت 6 میلیون نفر و وسعت 18 هزار کیلومترمربع (تقریبا یک درصد وسعت ایران) و خط ساحلی 499 کیلومتر (کمتر از 10 درصد سواحل ایران) بوده و متوسط درآمد سرانه مردم آن حدود ۶۹ هزار دلار است که حاکی از زندگی مرفه مردم این کشور است.

پول دینار کویت به عنوان با ارزش‌ترین واحد پول دنیا شناخته می­شود. کویت اولین کشوری بود که به ضرورت ساخت نمادهای شهری مدرن، مرتفع و زیبا در شهرهای ساحلی خود به عنوان مرکزیت یک مجموعه گردشگری مدرن پی برد و آن را اجرایی کرد به گونه ای که «برج های سه گانه کویت» را 45 سال پیش شروع به ساخت کرد و 42 سال پیش، آن را افتتاح کرد. البته طراحی و ساخت این برج­ها به کمک شرکتها و مهندسین خارجی انجام شدند.

1- برج‌های سه قلو(Kuwait Towers):

برج‌های سه قلو کویت (Kuwait Towers) به سه برج بلند و باریک در شهر کویت گفته می‌شود که در کنار خلیج فارس قرار گرفته‌اند. این برج‌ها در سال ۱۹۷۷ (یعنی 42 سال قبل) به‌طور رسمی افتتاح شدند. ارتفاع برج اصلی ۱۸۷ متر حامل دو بخش کروی شکل است که در نیمه پایین آن یک مخزن آب به حجم ۴۵۰۰ متر مکعب و در نیمه بالای آن یک رستوران با ظرفیت ۹۰ نفر، یک کافی‌شاپ، یک سالن همایش و سالن پذیرایی وجود دارد.

برج اصلی از ۱ مارس ۱۹۷۹ به روی عموم مردم باز است. ارتفاع دومین برج ۱۴۷ متر است که یک برج آب است. در برج سوم تجهیزات کنترل برق و روشن کردن دو برج بزرگتر وجود دارد. برج‌های کویت توسط یک معمار دانمارکی به نام مالین بیورن طراحی شده‌است و هیچ نمونه مشابهی در دنیا ندارد. برج­های سه قلو به عنوان نماد شهر کویت و کشور کویت شناخته می‌­شوند.

 برای ساخت این برج‌­ها در مجموع 16 میلیون دلار هزینه شده است. در اطراف این نماد شهری، زمینی به مساحت 30 هکتار با کاربری­‌های متعدد گردشگری در نظر گرفته شده است که محل اصلی استراحت در تعطیلات و پایان هفته مردم کویت و گردشگران خارجی است.

همچنین فاصله این برج­‌ها از اسکله تفریحی، یک و نیم کیلومتر و از جزیره مصنوعی سبز کمتر از سه کیلومتر است. وجود این برج های مرتفع و سایه نورانی آنها در آب باعث شده است که گردشگری و تفریحات ساحلی و دریایی مردم در شب امکان پذیر باشد چراکه هوای گرم و شرجی این کشور ایجاب می‌کند که در اغلب فصل­های سال، مردم و گردشگران در ساعات پایان روز از منزل برای تفریحات خارج شوند.

2- برج آزادی(Liberation Tower):

این برج، یک برج مخابراتی به ارتفاع 372 متر و یکی از برج‌های زیبا و معروف جهان است. این برج، دومین سازه مهندسی بلند موجود در کویت (پس از برج الحمراء) و سی و نهمین برج مخابراتی بلند جهان است.

برنامه‌­ریزی و طراحی این برج از سال 1983 (37 سال پیش) توسط یک طراح سوئدی به نام  Sune Lindstrom شروع و ساخت آن در سال 1987 شروع شد ولی با اشغال کویت، کار ساخت آن متوقف شد و مجددا در سال 1991 شروع و در 10 مارس 1996 افتتاح شد.

3- برج الحمراء (Al Hamra Tower):

این برج، بلندترین سازه مهندسی کویت با ارتفاع 414 متر در 80 طبقه است که در سال 2005 ساخت آن شروع و در سال 2011 افتتاح شد. طراحی و ساخت این برج توسط مهندسین آمریکایی انجام شده و برای طراحی و ساخت این برج 500 میلیون دلار هزینه شده است.

معماری این برج به گونه‌­ای منحصربه‌فرد و زیبا طراحی شده که یک پیچش در این ساختمان بتنی را نشان می­دهد. طبقه همکف آن یک لابی زیبا به ارتفاع 24 متر و بدون ستون است. طبقات فوقانی این برج، هتلهای پنج ستاره و طبقات میانی آن دارای کاربری مسکونی و طبقات پایینی آن دارای کاربری تجاری و پاساژهای مجلل و هایپرمارکت‌های زیباست.

4- جزیره مصنوعی سبز (Green Island):

این جزیره به عنوان اولین و کوچکترین جزیره مصنوعی خلیج فارس در سال 1988 (32 سال پیش) افتتاح شد. قدمت این جزیره خیلی بیشتر از جزایر مصنوعی دوبی است.

این جزیره کوچک به صورت دایره‌­ای طراحی شده و دارای قطر 450 متر و مساحت 150 هزار مترمربع است که با لحاظ کردن مساحت زمین­‌های گردشگری  اطراف آن، مجموعه­‌ای با مساحت حدود 700 هزار مترمربع برای اهداف گردشگری ایجاد شده است.  

بزرگترین پروژه مهندسی کویت برای تضمین آینده گردشگری

کشور کویت، در یک رقابت تنگاتنگ با کشور امارات و شهر دبی، در صدد است با اجرای یک برنامه بلندپروازانه مهندسی، ابرپروژه «شهر گردشگری ابریشم» (Silk City) را اجرا کند. این شهر در مجاورت شهر الصبیه (Subiya) و کنار جزیره بوبیان به مساحت 250 کیلومتر مربع، در فاصله 100 کیلومتری شهر کویت واقع شده است.

مدت زمان اجرای این پروژه، 25 سال بوده و از سال 2015 کار طراحی آن توسط یک تیم 35 نفره از خبره‌­ترین طراحان و مهندسان چینی شروع شده است.

چینی­‌ها سرمایه­‌گذار و بهره بردار اصلی این شهر هستند و تامین مالی و بازگشت سرمایه آن نیز توسط خود چینی­ها تضمین شده است. چینی‌­ها همواره در یک رقابت تنگاتنگ با غربی­ها برای تصاحب پروژه­‌های گردشگری بوده­اند. پیمانکار و سرمایه­‌گذار و طراح اصلی پروژه­‌های اجرا شده در دبی، شرکت‌های آمریکایی و اروپایی بوده­‌اند و چین سهم کمی در توسعه این شهر داشته است.

چین در نظر دارد شهر ابریشم کویت را به عنوان رقیب جدی دوبی مطرح نماید. پادشاه کویت نیز در نظر دارد به پشتوانه این شهر، منبع مالی اصلی کشور خود را ظرف سه دهه آینده از نفت به گردشگری تغییر دهد. این شهر در مقایسه با دوبی بسیار بلند پروازانه­‌تر، اصولی­‌تر و جذابتر طراحی شده است.

مثلا این شهر دارای شش کیلومتر کانال‌های آب مارپیچ و زیبا قابل قایقرانی است که تعداد زیادی هتل و کافه و اماکن تفریحی در طرفین این رودخانه مصنوعی ساخته خواهند شد. همچنین در مرکز این شهر یک برج بسیار بلند ساخته خواهد شد که بلندتر از برج خلیفه دوبی است.

این برج دارای ارتفاع حدود 1000 متر در 234 طبقه بوده و 7000 نفر را در خود جای می­دهد. شهر ابریشم در مجموع 700 هزار نفر را در منازل، هتل­‌ها و مراکز تفریحی جای خواهد داد. علاوه بر این برج (به عنوان معروفترین نماد شهری این شهر جدید)، چهار نماد شهری مهندسی و منحصربفرد دیگر در نقاط دیگر این شهر به عنوان جاذبه گردشگری طراحی شده­اند که نمادهای شهری معروف دوبی را پشت سر خواهند گذاشت.

این شهر دارای چهار بخش یا شهرک اصلی است که فاز به فاز افتتاح خواهند شد و یکی از جذابترین سوژه­های سرمایه­گذاری در آینده خواهد بود. فاز اول این شهر شامل امکانات زیرساختی مانند فرودگاه، شبکه راه آهن گسترده و منطقه تجاری بندر جدید و در حال ساخت «مبارک الکبیر» در سال 2019 افتتاح شد.

جزیره بوبیان مزیت کویت نسبت به دبی

بنظر می‌­رسد این شهر از مقاصد اصلی گردشگری کشورهای ایران، عراق و عربستان خواهد شد. یکی از مزایای طبیعی این منطقه برای توسعه شهر ابریشم نسبت به دوبی، مجاورت با جزیره بزرگ بوبیان است. وجود این جزیره باعث می­شود کویت بر خلاف دوبی نیازی به ساخت جزایر مصنوعی برای ایجاد مساحت مناسب زمین نداشته باشد.

جزیره بوبیان بزرگترین جزیره کویت با مساحت 863 کیلومتر مربع (طول 40 و عرض 24 کیلومتر) بوده و هم اکنون یک جزیره متروکه و تقریبا خالی از سکنه است. این جزیره هم اکنون توسط یک پل بتنی 2 کیلومتری با کاربری نظامی که در سال 1983 ساخته شده به سرزمین اصلی کویت متصل است. این جزیره در آینده با یک پل فولادی-کابلی مدرن با معماری خاص به کویت متصل خواهد شد. به نظر میرسد این جزیره تا تکمیل شهر ابریشم در سال 2040 به مرور 200 هزار نفر را در خود جای خواهد داد.