تاکید بر موضوع های اقتصادی از جمله توسعه ظرفیت‌های شیلاتی با توجه به نام‌گذاری شعارهای سال از سوی مقام معظم رهبری از اصلی‌ترین برنامه‌های ۱۰ ساله دولت‌ها بوده اما درسال ۹۹ این رویکردها با توجه جهش تولید، رشد بیشتری پیدا کرده است.
شیلات هرمزگان درسال‌های اخیر تلاش‌های زیادی برای احیا صید وصیادی با طرح‌های بزرگی مانند پرورش ماهی درقفس، پرورش ماهی در استخرهای آب کشاورزی، واگذاری زمین‌های ساحلی به پرورش دهندگان آبزیان به‌ویژه ماهی و میگو و ممنوعیت صید ترال کرده است.
ظرفیت تولید ۱۱۳هزار تن انواع ماهیان دریایی درقفس،۵۰ هزارهکتار زمین‌های مناسب برای تولید میگوی پرورشی با امکان تولید۲۰۰ هزارتن در سال، وجود زمین‌های جدید پرورش ماهیان خاویاری در آب‌های داخلی استان، پرورش ماهیان گرمابی و تیلاپیا، امکان تولید و پرورش خیار دریایی، گیاهان دریایی و صدف‌های مرواریدساز، آرتمیا و لابستر از جمله ظرفیت‌های آبزی‌پروری هرمزگان است که به گفته کارشناسان حوزه کشاورزی می‌توان از این ظرفیت‌ها در راستای ارزآوری هرچه بیشتر و جایگزینی با نفت استفاده کرد.
صنعت شیلات و آبزیان که از قدیمی‌ترین راه‌های درآمد مردم ساحل‌نشین جنوب بوده؛ علاوه صید و صیادی سابقه طولانی در زمینه داشتن کارخانه‌های تن ماهی و همچنین فرآوری محصولات دریایی مثل میگو و ماهی دارد که می‌تواند محور توسعه هرمزگان باشد.
شهرستان جاسک به‌واسطه نزدیکی به دریای عمان و اقیانوس هند و با صید افزون بر ۵۵ هزار تن انواع آبزیان یکی از قطب‌های مهم تولید و استحصال «تن ماهیان» در جنوب کشور است.
جایگاه فعالیت‌های شیلاتی هرمزگان در شکوفایی رونق و جهش تولید
استان هرمزگان با ۲۲ بندر صیادی و صید سالانه افزون بر ۲۷۰ هزار تن انواع آبزی، ۳۰ درصد بنادر صیادی و ۳۶ درصد صید انواع آبزیان کشور را به خود اختصاص داده است که این آمارها نشان از جایگاه و اهمیت فعالیت‌های شیلاتی این استان در کشور دارد.
یکی از محورهای مهم شکوفایی رونق و جهش تولید در واحدهای کشاورزی و دامپروری این استان، توسعه فعالیت‌های شیلاتی و آبزیان از جمله “طرح‌های تولید ماهی در قفس دریایی”، تولید آزمایشی ۲۱۰هزارقطعه بچه ماهی صبیتی وماهور با هدف تامین بخشی از طرح‌های تولید ماهی در قفس، جذب سرمایه گذار خارجی در زمینه ایجاد وتوسعه پرورش ماهی در قفس از کشورهای اروپایی به خصوص نروژ و مرکز تکثیر ماهیان دریایی و زینتی به عنوان بخشی دیگر از دستاوردهای دولت در بخش شیلات هرمزگان در سال‌های ۹۳تا۹۵ است.
توسعه صید فانوس ماهیان با استفاده ازافزایش تعداد شناورها، تولید میگوی پرورشی و صادرات آبزیان (با مصرف خارج از کشور) به عنوان یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های صیادان هرمزگان است که شیلات این استان با کمک صیادان، کارشناسان و صاحب‌نظران و همکاری جهادکشاورزی، دامپزشکی، پژوهشکده اکولوژی خلیج‌فارس جایگاه این استان را ممتاز کرده است.
نصب قفس‌های پرورش ماهیان دریایی بندرصیادی چیروئیه به صورت داخلی و بومی با حمایت شیلات و به همت صیادان و متخصصان جوان که علاوه بر جلوگیری خروج ارز از کشور، هزینه‌های آن نیز نسبت به مشابه خارجی با ۵۰ درصد کاهش همراه بوده است یا آغاز آبگیری آزمایشی مجتمع پرورش میگوی هزار هکتاری حسینه بندرلنگه توسط بخش خصوصی از دیگر ظرفیت‌های شیلاتی هرمزگان است که تا هفته دولت سال سال ۱۴۰۰ افزون بر ۶۰۰ هکتار از اراضی این مجتمع به زیر کشت می‌رود و بدون شک ورود این مجتمع به چرخه تولید می‌تواند نقش بسزایی در تحقق اشتغال زایی، اقتصاد مقاومتی، ارز آوری، رونق و جهش تولید در شهرستان بندرلنگه و استان هرمزگان داشته باشد.
این موارد تنها بخشی از راه‌های رفته شیلات هرمزگان می‌باشد که درسال گذشته با رویکرد جهش تولید و کمک به «تولید، پشتیبانی‌ها و مانع زدایی‌ها» انجام شده و نظارت بر روی طرح‌های مختلف آبزی پروری و کمک به افزایش تولید از خود مرکز استان گرفته تا کوهستک و جزایرلارک، هنگام، قشم، فارو، کیش، هندورابی، بندرچارک، روستاهای گرزه، حسینه، شیرویه و مقام در بندر لنگه و همچنین بندرجواد الائمه درپارسیان به عنوان مناسبت‌ترین مناطق شناسایی شده برای اجرای طرح‌های پرورش ماهی در قفس (درآبهای ساحلی) همچنان ادامه دارد.
این استان همچنین دردهه فجرسال گذشته(۹۹)، همچنین ۱۸ طرح شیلاتی با اعتباری افزون برهفت هزار و ۶۰۰ میلیارد ریال افتتاح و به بهره‌برداری رساند که از تعداد هشت طرح پرورش میگو با اعتباری افزون بر ۲هزار و ۲۰۰ میلیارد ریال مربوط به شهرستان‌های بندرعباس، بندرلنگه، جاسک و میناب با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی بود.
از طرفی منابع آبی که در زمین‌های کشاورزی استان هرمزگان وجود دارد و همواره بستر مناسبی برای تولید آبزیان، کسب درآمد و اشتغالزایی برای بهره‌برداران بخش کشاورزی است به طوری که از سال ۹۸ تا پارسال، یک هزار و ۱۵۰ تن انواع ماهیان پرورشی با استفاده از آب چاه‌های بخش کشاورزی، سدها و آب‌بندهای بازسازی شده تولید شده است.
به گفته باقرزاده، مدیرکل جهاد کشاورزی هرمزگان، درحال حاضر از آب چاه‌های کشاورزی، سدها و آب‌بندهای بازسازی شده این استان در مناطقی از شهرستان‌های حاجی‌آباد، رودان، بندرعباس برای پرورش آبزیان استفاده می‌شود.
افزودن ۴۰ قفس پرورش ماهی به ظرفیت شیلات هرمزگان
مدیرکل شیلات هرمزگان فروردین‌ماه امسال گفت: حدود ۴۰ قفس جدید به ظرفیت شش هزار تن تا پایان تیرماه امسال به ظرفیت‌های تولید ماهی در قفس این استان اضافه می‌شود.
به گفته عبدالرسول دریایی، بعد از چهار سال توقف توسعه ونصب قفس، به علت تحریم‌ها و نبود امکان واردات به کشور با کار جهادی سه شرکت داخلی با توان کاملا بومی با حمایت و پشتیبانی صورت گرفته استان هرمزگان درحال نصب قفس‌های دریایی هستند که درگذشته این قفس‌ها صرفا ازخارج کشور وارد می‌شد و هزینه‌های زیادی نیز داشت.
وی بومی‌سازی ساخت، تولید و مونتاژ قفس‌های پرورش ماهی در قفس و خودکفایی هرمزگان را مصداق تحقق شعار سال «تولید؛ مانع زدایی‌ها، پشتیبانی‌ها» عنوان کرد و افزود: این مهم بدون شک ضمن آسان‌سازی در تولید و رفع وابستگی، از خروج ارز از کشور نیز جلوگیری می‌کند.
به گفته مدیرکل شیلات هرمزگان، نسل جدید قفس‌های پرورش ماهی ساخته شده در این استان بهینه، کارآمدتر و مطابق با شرایط جوی است، لذا استفاده از براکت یا پایه‌های استیل ضد زنگ و پلی‌اتلین تقویت شده در این قفس‌ها از ویژگی‌های مهم آن است.
دریایی همچنین راه‌اندازی طرح‌های شیلاتی در استان هرمزگان را باعث ایجاد اشتغال، رونق اقتصادی، تامین پروتئین دریایی مورد نیاز کشور، کاهش فشار بر ذخایر طبیعی آبزیان و گامی در راستای رشد اقتصاد دریا محور و تامین و حفاظت از امنیت غدایی کشور دانست.
ظرفیت‌های شیلاتی در قشم چگونه به کمک دولت آمد
شهرستان قشم شامل جزیره‌های قشم، هنگام و لارک با ۱۵۰ هزار نفر جمعیت از تنگه هرمز به موازات سواحل هرمزگان به طول ۱۵۰ کیلومتر و عرض میانگین ۱۱ کیلومتر در آب‌های خلیج فارس گسترده شده است.
این جزیره با مساحت یک هزار و ۵۰۰ کیلومتر در سال‌های ۱۳۶۹ و ۱۳۷۰ با تصمیم دولت به ۲ بخش منطقه آزاد با مساحت ۳۰۰ کیلومتر و منطقه ویژه اقتصادی با مساحت یکهزار و ۲۰۰ کیلومتر تقسیم شد.
مدیر شیلات و کشاورزی سازمان منطقه آزاد قشم ۱۲ اردیبهشت امسال در جمع خبرنگاران گفت: در نخستین مرحله از برداشت محصول صادراتی،۴۰۰ تُن ماهی از ۱۲ قفس پرورش ماهی در قشم برداشت شد.
منصور آزاد افزود: ظرفیت تولید پرورش ماهی در قفس در جزیره قشم سالیانه ۸۶ هزار تُن است که تا پایان امسال ۱۰ هزار تُن از آن محقق می‌شود.
وی ادامه داد: هم اکنون پنج شرکت در حوزه پرورش ماهی در قشم فعالیت می‌کنند که نخستین شرکت از سال ۱۳۹۴ با ۱۲ قفس ۵۰ تُنی آغاز به کار کرده است.
آزاد ضمن تأکید بر طرح توسعه این شرکت تصریح کرد: پیش‌بینی این مرکز، تولید سالانه ۲ هزار تُن ماهی برای ورود به چرخه صادرات و ارزآوری است که تا پایان امسال با به‌آب‌اندازی ۱۲ قفس دیگر، عملیاتی می‌شود.
وی اظهار کرد: ۱۲ قفس قبلی از کشور چین به قشم وارد شد و هم‌اکنون با تکیه بر توان و تولید داخلی، ۱۲ قفس ساخت کشور ایران به آب انداخته می‌شود.
تلاش‌ها برای بهره‌برداری و خودکفایی “بچه‌ماهی سی‌باس”
مدیرشیلات و کشاورزی سازمان منطقه آزاد قشم با بیان اینکه برای تکمیل زنجیره ارزش پرورش ماهی در قشم، درمرحله تولید “بچه‌ماهی سی‌باس” هنوز خودکفا نیستیم، ابرازداشت: در تلاشیم تا با کمک دانش متخصصان ایرانی و کارشناسان شیلاتی، مزارع تولید و تکثیر این نوع بچه ماهی و گونه‌های بومی را به بهره‌برداری برسانیم.
وی ادامه داد: بچه ماهی‌های چهار تا پنج گرمی از کشورهای فرانسه، استرالیا و تایلند وارد شده است، افزود: هر کدام از قفس‌ها بین ۳۸ تا ۶۰ هزار قطعه بچه‌ماهی را در خود ذخیره می‌کند که پس از وزن گیری و رشد، محصولات در چند مرحله، از ۲۰ فروردین تا پایان خرداد برداشت می‌شوند.
به گفته وی،۸۰ درصد ماهی‌های برداشت‌شده وارد چرخه صادرات به کشور استرالیا می‌شوند که سهم ارزی بالایی برای جزیره به همراه خواهد داشت و ۲۰ درصد باقیمانده نیز به داخل کشور صادر می‌شوند.
رییس جمهوری ۲۳ اردیبهشت امسال نیز ۱۰طرح شاخص تولیدی، شیلاتی، خدماتی و گردشگری قشم را به ارزش ۲۱ میلیون دلار و چهار هزار و ۷۳۷ میلیارد ریال را از طریق ویدئو کنفرانس افتتاح کرد که مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم در حاشیه این مراسم گفت: یک طرح پرورش میگو به شیوه متراکم در آغاز شده است که با بهره‌برداری از آن در پایان سال جاری، ۲۰ هزار تُن به ظرفیت تولید میگوی قشم افزوده می‌شود.
علی درویش‌پور با اشاره به طرح‌های افتتاحی امروز توسط رییس جمهوری در قشم افزود: با مطالعات انجام شده در این سازمان و همراستا با سیاست‌گذاری سازمان شیلات کشور، زمینی به مساحت ۳۰۰ هکتار به طرح پرورش میگو اختصاص یافت.
سهم بندرلنگه در پرورش ماهی در قفس کشور
استان هرمزگان با ظرفیت افزون بر ۱۱۳هزار تن بزرگترین و مهم‌ترین استان شیلاتی کشور است و شهرستان بندرلنگه در این استان نیز با برخورداری از ۶۰هزار تن ظرفیت تولید ماهی در قفس می‌تواند در آینده‌ای نزدیک به یکی از قطب‌های تولید ماهیان دریایی تبدیل شود.
آذرماه سال ۹۷ مرکز نرسری (بزرگترین مزرعه پرورش ماهی در دریای خاورمیانه در منطقه گرزه شهرستان بندرلنگه) با سرمایه‌گذاری افزون بر ۳۹۰ میلیارد ریال وظرفیت تولید افزون بر ۱۰ میلیون قطعه بچه ماهی شانک و سوف دریایی با حضور رییس مجلس شورای اسلامی، استاندارهرمزگان، وزیرجهاد کشاورزی، قائم مقام سازمان شیلات ایران و جمعی از مسئولان کشوری و استانی به بهره‌برداری رسید و عملیات کارخانه فرآوری و مرکز تکثیر این مزرعه نیز آغاز شد.
از دیگر ظرفیت‌های مهم شهرستان بندرلنگه در توسعه طرح‌های پرورش ماهی در قفس در این شهرستان می‌توان به نصب قفس‌های پرورش ماهیان دریایی با ظرفیت ۵۰۰ تن در بندر صیادی چیروئیه اشاره کرد.
نصب قفس‌های پرورش ماهیان دریایی بندرصیادی چیروئیه به صورت داخلی و بومی با حمایت شیلات و به همت صیادان و متخصصان جوان انجام شده که علاوه بر جلوگیری خروج ارز از کشور، هزینه‌های آن نیز نسبت به مشابه خارجی با ۵۰ درصد کاهش همراه بوده است.
آغاز آبگیری آزمایشی مجتمع پرورش میگوی هزار هکتاری حسینه بندرلنگه توسط بخش خصوصی نیز از دیگر ظرفیت‌های شیلاتی استان هرمزگان است که با زیر کشت رفتن این ۴۰۰ هکتار افزون بر هزار و ٢٠٠تن میگو تولید خواهد شد که زمینه اشتغال ۳۰۰ نفر را فراهم می‌سازد.
بندر صیادی کنگ در پنج کیلومتری شرق و حسینه در ۶۰ کیلومتری غرب شهرستان بندر لنگه واقع شده که نقش مهمی در صید و صیادی دارد.
مدیرکل شیلات هرمزگان ۲۶ اردیبهشت امسال در بازدید از بندر صیادی کنگ و آغاز به کار طرح بهسازی بازوی غربی این بندرصیادی گفت: این طرح از محل اعتبارات ملی افزون بر ۳۷۰ میلیارد ریال انجام می‌شود و درحال حاضر این بندر به حدود ۳۰۰ فروند شناوری صیادی و افزون بر ۲ هزار صیاد خدمات رسانی می‌کند.
وی افزود: ساختمان مدیریت این بندر صیادی تا هفته دولت برای استفاده حدود ۷۰ فروند شناور صیادی و افزون بر ۴۳۰ نفر صیاد نقش به سزایی در صید و صیادی استان دارد، آماده می‌شود.
وی ادامه داد: خدمت رسانی هرچه بیشتر در بنادر صیادی استان به جامعه صیادی در دستور کار شیلات هرمزگان قرار دارد و در تلاش هستیم در قالب طرح‌های پیشنهادی ۱۴۰۰ و با تامین اعتبار لازم، توسعه و ساماندهی بندر صیادی حسینه در دستور کار قرار گیرد.
ضرب العجل شیلات برای بهره‌برداری از اسکله بندر صیادی چیروئیه
بندرصیادی چیروئیه از توابع بندرلنگه در ۱۳۰ کیلومتری غرب این شهرستان قرار دارد که این بندر نیز نقش مهمی در توسعه ظرفیت‌های شیلاتی از گذشته تاکنون داشته است.
مدیرکل شیلات هرمزگان اواخر خرداد امسال دربازدید از بندر صیادی چیروئیه، گفت: این بندر صیادی با زیرپوشش قرار دادن حدود ۹۰ فروند شناورصیادی به حدود ۹۰۰ نفر صیاد خدمات‌رسانی می‌کند و با پیگیری‌های شیلات هرمزگان و حمایت استاندار و رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان این طرح درمراحل نهایی قرارگرفته است.
دریایی افزود: در این بندر صیادی امکاناتی هم‌چون سایبان صیادی، یخ‌سازی، آبشیرین کن،دفتر صید و تعاونی،آتش نشانی، انبار نگه‌داری ادوات صید، جایگاه سوخت،اسکله شناور برای ساماندهی قایق‌ها،اسکله تخلیه صید، حوضچه آرامش و برای صیادان زحمتکش درنظر گرفته شده است.
نقش پرورش ماهی در قفس و ماهیان گرمابی در افزایش سود اقتصادی
پرورش ماهی درقفس در استان هرمزگان با ۹۰۰ کیلومتر ساحل و۱۴ جزیره دریک دهه اخیر به عنوان تجارتی پرسود و کم‌هزینه دربین انواع صیدها با استقبال صیادان و ساحل‌نشینان روبرو شده، به طوری که امروز در بین استان‌های ساحلی این نوع صید مقام نخست را در اختیار دارند.
این استان با داشتن ۳۱هزار کیلومتر مربع وسعت در سطح جزیره و دریا، منحصر به فردترین استان در تولید وپرورش ماهی بوده که شمار زیادی از صیادان قدیمی نیز به جای صید در دریا به پرورش ماهی در قفس رو آورده چراکه معتقدند ضمن کاهش هزینه‌های فراوان صید، ماهی رها شده در این استخرهای دریایی به صورت تضمینی برداشت می‌شود.
در ایران سابقه زیادی در پرورش ماهی در قفس ثبت نشده، اما پرورش این نوع آبزی از سال‌های ۱۳۶۱ با پرورش ماهی در قفس در سد« دز» استان خوزستان به صورت آزمایشی آغاز و در سال ۱۳۶۴ تولید آن در این دریاچه شروع شد و هم اکنون این صنعت درحال توسعه است.
در سال ۱۳۶۹ نیز پرورش ماهی در قفس با بسته شدن قراردادی بین شیلات ایران و یک شرکت نروژی در دریای خزر و دریای عمان شکل جدی‌تری به خود گرفت و طرح پرورشی آن در استان هرمزگان به ظرفیت ۱۸۰ تن اجرا شد و همچنان ادامه دارد.
در سال های گذشته فقط موارد اندکی از مزارع پرورش ماهیان گرمابی در هرمزگان وجود داشت اما باتوجه به صرفه بودن پرورش و تولید این نوع ماهی ها، با استقبال افراد جهت ورود به این کار شده و تعداد این مزارع در سطح استان افزایش یافته است و پارسال بزرگترین طرح پرورش ماهیان گرمابی کشور در شهرستان سیریک هرمزگان به بهره‌برداری رسید.
استان هرمزگان هرچند در سال‌های اخیر در حوزه پرورش ماهیان خاویاری و پرورش ماهی در قفس(یکی از روش‌های پرسود و صنعتی کم‌هزینه در پرورش آبزیان) و همچنین پرورش میگو مورد توجه صیادان قرار گرفته است.
در سند برنامه ششم توسعه کشور، ظرفیت تولید ماهی در دریا برای قشم ۸۴ هزار تُن در سال در نظر گرفته شد که طبق گفته‌های منصور آزاد، مدیر شیلات و کشاورزی سازمان منطقه آزاد قشم گفت: با تکمیل چرخه پرورش و تولید ماهی در قفس و صنعتی شدن روش آن، ظرفیت تولید جزیره قشم تا پایان امسال به ۱۰ تُن می‌رسد.
هم اکنون در قشم، پنج شرکت در حوزه پرورش و تولید ماهی در دریا فعالیت می‌کنند که نخستین شرکت از سال ۱۳۹۴ با ۱۲ قفس ۵۰ تُنی فعالیت خود را آغاز کرده است، از سوی دیگر همجواری استان هرمزگان با خلیج‌فارس و دریای عمان سبب شده این استان در «پرورش ماهی در قفس» پیشگام باشد و رتبه نخست تولید ماهی در قفس را به دست آورد، اما این استان با ۹۰۰ کیلومتر ساحل و ۱۴ جزیره از دیرباز به عنوان بزرگترین استان جنوبی کشور در زمینه صید و صیادی و پرورش آبزیان در بخش‌های پرورش ماهیان مطرح بوده است.
مسوولان و کارشناسان حوزه شیلات، ظرفیت بالای تولید به علت وسعت دریاها، نبود نیاز به هوادهی، کاهش هزینه‌های تامین و نگه‌داری، شرایط مناسب پرورشی و کمبود گونه‌های مناسب که طیف وسیعی از غذای مردم را تشکیل می‌دهند را از مهم‌ترین علل موفقیت این استان در پرورش ماهی در دریا عنوان می‌کنند.
رییس گروه پروش ماهیان دریایی شیلات هرمزگان یکی از برنامه‌های اولویت‌دار در راستای حفظ ذخایر طبیعی آبزیان دریایی به مشارکت تعاونی‌های صیادی در اجرای آن اشاره کرد و افزود: در سال‌های اخیر با افزایش صید بی‌رویه و کاهش ذخایر برخی آبزیان، لزوم توسعه طرح‌های مرتبط با پرورش ماهی در قفس در هرمزگان دو چندان شده است.
ایرج قایینی در گفت‌وگو با ایرنا افزود: این طرح علاوه بر اشتغال جامعه صیادی در آبزی‌پروری موجب کاهش برداشت از ذخایر طبیعی آبزیان می‌شود و نقش موثری در حفظ این ذخایر خواهد داشت.
وی از طرح پرورش ماهی در قفس به عنوان شاخص ارزیابی فعالیت‌های شیلاتی و مهم‌ترین طرح اقتصاد مقاومتی شیلات یاد کرد و افزود: استان هرمزگان به واسطه گستردگی دریا و جزیره‌ها و وجود ۵۳ واحد قفس علاوه بر صیدهای عادی و استخرهای پرورش آبزیان درساحل، در تولید پرورش ماهی در قفس در کشور پیشرو است.
ماهیان گرمابی در هرمزگان فرصتی برای رونق تولید
به ماهیانی که در مناطق نیمه گرم و گرمسیر زیست می‌کنند، ماهیان گرم آبی می‌گویند به تعبیری ماهیان گرم آبی از جمله کپور معمولی، کپور نقره‌ای، کپور علفخوار و کپور سرگنده و هامور به گروهی از ماهیان گفته می‌شود که رشد و تولید مثل آنها در آب‌های گرم صورت می‌گیرد و با توجه به گونه‌های (مختلف) آنها برای تکثیر و رشد خود، به دماهای مختلفی نیاز دارند که خوشبختانه استان هرمزگان از این ظرفیت برخوردار است.
رورش ماهیان گرمابی در استخرها و آب‌گیرها در زمین‌های کشاورزی فرصتی بهینه برای رونق تولید و افزایش درآمد روستاییان و کشاورزان است که استان هرمزگان به دلیل داشتن شرایط آب و هوایی مناسب از این ظرفیت برخوردار است.
پرورش ماهی در استخرهای آب کشاورزی نه تنها مشکلی برای اجرای سامانه آبیاری تحت فشار ایجاد نمی‌کند، بلکه موجب کاهش هزینه کشاورزی و افزایش سود اقتصادی کشاورز به ویژه در مناطق روستایی می‌شود.
سدهای متعدد خاکی و استخرهای ذخیره آب کشاورزی در استان ازجمله در شهرستان‌های سیریک، میناب، بندرعباس،رودان، حاجی‌آباد و بشاگرد متناسب با پرورش ماهیان گرمابی وجود دارد که با تقویت استخرهای کشاورزی، سدهای خاکی و آب‌گیرها می‌توان سهم قابل توجهی در توسعه آبزی‌پرروی و ایجاد درآمد و اشتغال روستاییان را فراهم نمود.
شهرستان سیریک که با ۱۰۰ کیلومتر نوارساحلی و همچنین وجود ۱۰ روستای ساحلی نقش به‌سزایی در تولیدات شیلات هرمزگان و کشور دارد، ازجمله شهرستان‌های بسیار باظرفیت درحوزه پرورش ماهیان گرمابی محسوب می‌شود.
اهمیت این موضوع را می‌توان به اجرای بزرگترین طرح پرورش ماهیان گرمابی کشور در این شهرستان با هدف کمک به معیشت خانواده و صادرات در خرداد ۹۴ و همچنین برداشت ماهیان گرمابی از سد سرارو شهرستان سیریک در خرداد ۹۹ اشاره کرد.
این شهرستان با صید افزون بر۲۵ هزار تن انواع آبزیان، در۷۰ کیلومتری شمال میناب و ۱۵۰ کیلومتری جنوب جاسک در کرانه دریای عمان قرار دارد و براساس آمار آذرسال گذشته(۹۸) نیز۱۵۰هزار قطعه ماهی گرمابی در سدهای خاکی روستاهای سیریک ذخیره‌سازی شد که از این میزان، ۵۰هزار قطعه‌ماهی در روستای کنارجو، ۲۰هزار قطعه در سرارو، ۱۵هزار قطعه در دوجمیلان همزانگ و ۶۰هزار قطعه نیز در سد خاکی پگو ذخیره‌سازی شد.
یکی دیگر از امتیازهای شهرستان سیریک می‌توان به هدف‌گذاری صادرات ماهیان گرمابی اشاره کرد؛چراکه با توجه به بازارپسندی ماهیان گرمایی محصول برداشت شده علاوه بر ارسال به استان‌های خوزستان و سیستان‌وبلوچستان به کشورهای عراق، کویت و پاکستان صادر می‌شود و با توجه به صادرات این محصول، ارزآور خوبی برای کشور به دنبال دارد.
معاون صید و آبزی پروری شیلات هرمزگان در این باره گفت: امسال ۷۰۰ تن ماهی گرمابی در استان برداشت می شود که در مقایسه با سال قبل پنج درصد افزایش خواهد داشت.
مسعود بارانی در گفت‌وگو با ایرنا پیش‌بینی کرد: برداشت ماهیان گرمابی از سدها و مزارع استان هرمزگان در سال‌جاری پنج درصدی افزایش یابد.
وی افزایش سطح مزارع پرورش ماهیان گرمابی را از جمله دلایل افزایش تولید عنوان کرد و افزود: امسال ۶۵۰ هزار قطعه ماهیان گرمابی در سدهای خاکی هرمزگان ذخیره‌سازی می‌شود.
این مقام مسوول با بیان اینکه ۱۵۰ مزرعه پرورش ماهیان گرمابی در هرمزگان فعال است، گفت: ماهیان گرمابی در هرمزگان علاوه برسدهای کشاورزی، در ۱۴ آب بند استان نیز پرورش داده می‌شوند که این آب بندها بیشتر در شهرستان‌های بندرعباس، رودان، میناب سیریک و حاجی آباد قرار دارند.
بارانی با اشاره به شرایط مناسب آب و هوایی هرمزگان برای پرورش ماهیان گرمابی، تصریح کرد: افزایش اشتغالزایی، تامین نیاز مردم در مناطق دور از ساحل، تقویت منابع آبخیزداری و کشاورزی و استفاده بهینه از منابع آبی در پشت سدها از مهم ترین اهداف پرورش ماهیان گرمابی در استان است.
وی از پرورش ماهیان گرمابی به عنوان صنعتی سودآور یاد کرد که پس از برداشت از استخرهای کشاورزی و آب‌بندها به کشورهای عراق و حوزه خلیج فارس صادر می‌شود که سالانه ۳۰۰ هزار دلار ارزآوری دارد.
و اما؛ شرایط آب و هوایی استان هرمزگان باعث شده ماهیان گرمابی در طول سال از رشد مناسبی برخوردار باشند که در مناطق سردسیر این رشد تنها در فصول گرم صورت می‌گیرد اما این مزیت آب و هوایی، به استان هرمزگان ظرفیت ویژه در حوزه پرورش آبزیان آب شیرین بخشیده است.
استان هرمزگان علاوه بر ظرفیت و توانایی خاص در صیادی و پرورش آبزیان، می‌تواند درآینده‌ای نزدیک با ارتقای پرورش آبزیان آب شیرین در مناطق دور از دریا در این زمینه نیز طرح‌های موفقی را عملیاتی کند.
از سوی دیگر ارگانیک و عاری بودن از داروهای جانبی و هورمون، بهترین امتیاز برای افزایش مصرف آبزیان است و ترویج فرهنگ مصرف آبزیان در کنار سوق دادن کشاورزان در پرورش آبزی در استخرهای ذخیره آب کشاورزی نکته مهمی است که نباید مورد بی‌توجهی یا کم‌توجهی قرار بگیرد.
جایگاه هرمزگان در پرورش میگو
امروزه تکثیر و پرورش آبزیان بویژه میگو در تمامی دنیا به عنوان یکی از پردرآمد ترین مشاغل به حساب آمده و صادرات آنها به صورت سالیانه میلیاردها دلار درآمدزایی دارد.
در ایران اما، با نگاهی به مقالات منتشر شده مشخص می‌شود که تحقیقات مقدماتی تکثیر و پرورش میگو سال ۶۳ توسط موسسه تحقیقات شیلات ایران در پژوهشکده میگوی کشور مستقر در بوشهر انجام شد و درواقع گام اصلی پرورش میگو در مقیاس تجاری از حدود ۳۰ سال قبل در استان‌های بوشهر، خوزستان، هرمزگان و سواحل مکران برداشته شد.
براساس گزارش دفتر امور صید و صیادی سازمان شیلات ایران، سال ۹۸ یک میلیون و ۲۸۰ هزار تن محصولات شیلاتی از محل صید و آبزی پروری در کشور تولید شد که با وجود تحریم‌ها و شیوع ویروس کرونا، تراز تجاری این بخش از ۴۴۰ میلیون دلار عبور کرد و مجموع صید میگوی دریایی در آب‌های جنوب کشور در سال ۹۸ را حدود ۹۵۰۰ تن بوده است، همچنین در سال گذشته(۹۹) صید میگوی دریایی ۴۱ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد داشته است.
سهم صید میگوی سال ۹۹ در استان بوشهر ۳۰ درصد، استان خوزستان ۴۸ درصد و در استان هرمزگان ۲۲ درصد بوده و عمده صید میگو در استان هرمزگان از نوع گونه موزی بوده است.
مدیرشیلات و کشاورزی سازمان منطقه آزاد قشم گفت: ذخیره‌سازی ۴۰۰ میلیون قطعه لارو میگو، در یکهزار هکتار مزرعه تکثیر در این جزیره آغاز شد که تا نیمه اول اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰ ادامه دارد.
منصور آزاد ۲۸ اسفندماه سال گذشته(۹۹) در گفتگو با ایرنا افزود: این لاروها برای برداشت چهار هزار تُن میگو در ۱۳ مزرعه پرورش میگو قشم در سال ۱۴۰۰ ذخیره‌سازی می‌شود.
وی با بیان اینکه ظرفیت ذخیره سازی لارو میگو در قشم بیش از ۶۰۰ میلیون قطعه است ادامه داد: هم اکنون ۲ شرکت تکثیر و تولید لارو میگو در قشم فعالیت می‌کنند که با مجوز این سازمان، تعداد این شرکت‌ها به چهار شرکت افزایش می‌یابد.
مدیر شیلات و کشاورزی سازمان منطقه آزاد قشم ادامه داد: حجم سرمایه‌گذاری در این بخش از صنعت پرورش میگو، ۶۴۱ میلیارد ریال است که ظرفیت تولید و تکثیر میگو در قشم را به یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون قطعه لارو افزایش می‌دهد.
وی هدف از ایجاد شرکت‌های تکثیر لارو میگو را ایجاد زنجیره تولید، تکثیر و پرورش میگو بیان کرد و اظهار داشت: چهار شرکت تکثیر لارو میگوی قشم، تعداد قطعات لارو مورد نیاز مزارع پرورش میگو در منطقه را تامین می‌کنند.
آزاد با بیان اینکه نخستین سایت پرورش میگوی متراکم در جزیره قشم به عنوان یکی از سه طرح پایلوت در سطح استان محسوب می‌شود، افزود: هم اکنون ۱۳ مزرعه پرورش میگو در قشم به مساحت یکهزار و ۵۳۳ متر مربع با حجم سرمایه‌گذاری ۸۲۰ میلیارد ریال و توان تولید ۱۶ هزار تُن میگو در سال، مجوز فعالیت دارند.
استان هرمزگان صید سالانه ۲۶۰ هزار تن انواع آبزی، ۳۰ درصد بنادر صیادی و ۳۶ درصد صید انواع آبزیان کشور را به خود اختصاص داده که این نشان از جایگاه فعالیت های شیلاتی در این استان دارد.
رییس جهاد کشاورزی هرمزگان در این باره گفت: امروزه تکثیر و پرورش آبزیان به ویژه میگو در تمامی دنیا به عنوان یکی از پردرآمدترین مشاغل به حساب آمده و صادرات آنها به صورت سالیانه میلیاردها دلار درآمدزایی دارد.
علی باقرزاده در گفت‌وگو با ایرنا افزود: زنجیره تولید میگو در هرمزگان و کشور کامل شده و سالانه ۲۰ هزار تن میگو از هفت هزار هکتار مزرعه پرورش میگو در این استان تولید می شود.
وی میزان تولید سالانه میگو در سایت های پروش میگو را بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار تن میگو در ۵۰ هزار هکتار اعلام کرد و ابرازداشت: برای صید و صیادی شناورهای صنعتی در دریای عمان تسهیلات در اختیار صیادان قرار می گیرد.
به گفته وی، هم اکنون بیش از ۴ هزار و ۸۰۰ هکتار با پیش بینی تولید ۱۸ هزارتن در سال عنوان شده که با توجه به کیفیت بالای محصول ۸۰ درصد آن به خارج از کشور صادر می‌شود.
باقرزاده با بیان این که کشورهای آسیای شرقی و اروپا متقاضی میگوی پرورشی این استان هستند، عنوان کرد: هم اکنون نزدیک به ۲ هزارو ۴۵۰ نفر بطور مستقیم در سطح ۴ هزارو ۸۰۰ هکتار از سایت های پرورش میگوی استان هرمزگان فعالیت دارند.
سهم هرمزگان در تولید ماهیان خاویاری درهرمزگان
معاون آبزی پروری اداره کل شیلات هرمزگان خرداد امسال پیش‌بینی کرد: تا پایان امسال، ۲۰ تن گوشت ماهی خاویاری در این استان برداشت شود که این میزان سه تن بیشتر از تولید سال گذشته است.
مسعود بارانی افزود: اکنون ۱۵ مزرعه پرورش ماهیان خاویاری در استان فعال است و تا پایان سال نیز یک مزرعه دیگر به ظرفیت ۵۰ تن ماهی خاویاری با ۳۰ استخر به بهره برداری می‌رسد.
وی با بیان اینکه اکنون مزارع پرورش ماهی خاویاری در شهرستان‌های رودان، میناب، حاجی آباد و بندرعباس واقع است،گفت: با توجه به شرایط مناسب آب و هوایی استان، ماهیان خاویاری تاکنون در این استان رشد مناسب و قابل توجهی داشته اند.
معاون شیلات هرمزگان با اشاره به اینکه پرورش ماهی خاویاری صنعتی جدید در استان هرمزگان است، گفت: ماهیان خاویاری که در استان پرورش داده می‌شود بیشتر از گونه فیل ماهی، اوزون برون و سیبری هستند.
وی افزود: ماهیان خاویاری زمانی که به وزن بازاری حداقل سن بالای ۲ سال برسند می‌توان از گوشت آن استفاده کرد و همچنین سن ماهیان در زمان تولید خاویار بسته به گونه ماهی معمولا از ۵ تا ۱۰ سال متفاوت است.
حمایت کمیسیون کشاورزی از طرح‌های پرورش ماهی در دریا
رییس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه هرمزگان استانی ویژه در تصویب طرح جهش تولیدات شیلاتی و توسعه آبزی پروی مجلس شورای اسلامی است، گفت: ساختارسازی و رفع موانع از این طرح هفته آینده در دستور کار مجلس قرار می‌گیرد.
سید جواد ساداتی نژاد نیز ۱۴ خرداد در بازدید از طرح‌های شیلاتی استان هرمزگان اظهارداشت: این طرح با هدف تحول کشاورزی و شیلات کشور در سه گام تعریف شده که گام نخست آن خرید تضمینی و گام دوم پشتیبانی و رفع موانع تولید محصولات کشاورزی و گام سوم طرح جهش تولیدات شیلاتی و آبزی پروری است.
وی ادامه داد: اقدامات خوبی در حوزه شیلات هرمزگان انجام شده است و مطالعات نشان می‌دهد که حجم زیادی از اشتغال و تولید ثروت در حوزه آبزی پروری و مجموعه شیلات است که به ظرفیت سازی و ایجاد زیرساخت نیاز دارد.
مدیرکل شیلات هرمزگان نیز در بازدید رییس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی از ظرفیت های شیلاتی هرمزگان(مزارع پرورش میگو) گفت: این استان دارای بیش از ۵۰هزار هکتار اراضی مستعد پرورش میگو برخوردارست که مطالعات آن در دهه ۸۰ انجام شده است.
عبدالرسول دریایی افزود: از این میزان افزون بر ۱۰هزار هکتار به بهره‌برداری رسیده،۱۰هزار دارای هکتار مجوز هستند،۱۱هزارهکتار درحال ساخت و ۱۳هزار هکتار نیز در اختیار شرکت شهرک های کشاورزی قرار گرفته و بقیه نیز درحال اخذ مجوزهای لازم از جمله مجوزهای زیست محیطی است.
وی، یکی از اهداف شیلات هرمزگان را افزایش ظرفیت تولید در این مزارع به بیش از چهار برابر عنوان کرد که نیازمند تامین اعتبارات لازم جهت برق‌رسانی است.
مدیرکل شیلات هرمزگان گفت: ظرفیت‌های شیلاتی این استان نیازمند توجه ویژه دولت و مجلس است که خوشبختانه اجرای طرح جهش تولیدات شیلاتی و توسعه‌آبزی پروی مجلس شورای اسلامی نویدبخش این مهم با حمایت های اعتباری، ارتقای اعتبارات و تسهیلات تولید، حمایت های فنی و زیرساختی از فعالیت‌های شیلاتی و آبزی‌پروری است.
دریایی با اشاره به ظرفیت ارز آوری افزون بر ۲ میلیارد دلاری شیلات هرمزگان تنها در حوزه های پرورش ماهی در دریا و پروش میگو، خواستار در اولویت قرار دادن فعالیت های شیلاتی این استان به ویژه پرورش ماهی درقفس و تکثیر و پرورش میگو در تصویب طرح جهش تولیدات شیلاتی و توسعه آبزی پروی مجلس شورای اسلامی شد.
بندرهای صیادی هرمزگان نیازمند بهسازی، مرمت و لایروبی است
یکی دیگر از راه‌های رفته شیلات استان هرمزگان در سال‌های اخیر به ویژه از سال گذشته بر روی آن تاکید می‌شود، موضوع بهسازی، مرمت و لایروبی بندرهای صیادی است.
مدیرکل دفتر توسعه و مدیریت بنادرماهیگیری سازمان شیلات کشور بهمن ماه سال گذشته، درسفر ۲ روزه خود به استان هرمزگان از بنادر صیادی بندرعباس، اسکله صیادی شهیدباهنر بندرعباس، بندرصیادی درگهان، بندرصیادی رمچاه و بندرصیادی باسعیدو اظهارداشت: با توجه به تلاش‌های صورت گرفته و همچنین وضعیت خوب طرح‌های احداث، بهسازی و ساماندهی بنادر صیادی شاهد رشد و پیشرفت قابل توجهی در روند اجرای طرح‌های بنادر صیادی در شمال و جنوب کشور به ویژه در استان هرمزگان هستیم.
وی با اشاره به پیشرفت ۳۵ درصدی در طرح عملیات تکمیلی بندر صیادی بندرعباس و رشد ۳۸ درصدی طرح تعمیرات اساسی اسکله صیادی شهیدباهنر بندرعباس بیان داشت: با تکمیل این دو طرح خدمات‌دهی به جامعه صیادی و ارتقای جایگاه بندری این دو بندر صیادی افزایش می‌یابد.
سید مصطفی بهشتیان با اشاره به اهمیت و قدمت بندر صیادی بندر صیادی باسعیدو و نیاز این بندر به لایروبی بیان‌داشت: با پیگیری‌های صورت گرفته،سازمان شیلات ایران طی انعقاد قراردای با شرکت مهندسین مشاور در سال جاری درحال حاضر درحال انجام مطالعات اولیه لایروبی است که در آینده‌ای نزدیک شاهد لایروبی این بندرخواهیم بود.
نقش شیلات در احداث موج‌شکن؛۲۳ موج شکن هرمزگان درحال واگذاری است
موج‌شکن‌ها سازه‌هایی هستند که به منظور ایجاد آرامش در سواحل و کاهش انرژی به وجود آمده از امواج و حفاظت از سواحل در مقابل امواج بنا می‌شوند.
موج‌شکن‌ها از دیدگاه‌های مختلف از جمله اشکال هندسی، مصالح بکار گرفته شده و جایگاه قرارگیری به انواع مختلف دسته‌بندی می‌شوند.
از بین انواع موج‌شکن‌ها از لحاظ شکل هندسی و مصالح به کار گرفته شده، موج شکن‌های توده سنگی از رایج‌ترین انواع آنها هستند.
در جنوب کشور از مجموع ۴۹ فقره موج شکن مردمی وجود دارد که ۲۳ موج شکن به استان هرمزگان اختصاص یافته است که از این میزان موج شکن واگذار شده به استان هرمزگان، ۱۱ موج شکن در غرب، هشت موج‌شکن در شرق و چهار موج‌شکن نیز در جزیره قشم است.
مدیرکل شیلات هرمزگان سی‌ام خرداد امسال در نشستی با حضورکارشناس بنادر و اعضای تحویل‌گیری موج شکن‌های مردمی گفت:مراحل پایانی تحویل‌گیری ۲۳ موج‌شکن‌های مردمی با همکاری سازمان شیلات ایران،اداره کل بنادر و دریانوردی و تلاش شیلات استان درحال انجام است.
عبدالرسول دریایی ادامه داد: این موج‌شکن‌ها می‌توانند نقش مهمی در ارائه خدمات و پشتیبانی به مزارع پرورش ماهی در قفس که از اولویت‌های مهم این اداره کل و بخش آبزی پروری است، داشته باشند.
وی افزود: این استان با بهره‌مندی از چهار هزار و ۵۳۰ فروند شناور صیادی، افزون بر۳۲هزار نفر صیاد،۲۸۵ هزار تن صید سالیانه و ۲۲ بندر صیادی می‌توان به عنوان قطب صید و صیادی کشور معرفی کرد.
به گفته دریایی، استان هرمزگان با ظرفیت افزون بر ۱۱۳هزار تن تولید ماهی در قفس بزرگترین و مهم‌ترین استان شیلاتی کشور است که بی شک این موج شکن‌های مردمی نقش مهمی در پشتیبانی و خدمات‌دهی به مزارع پرورش ماهی در قفس استان دارد.
مدیرکل شیلات هرمزگان در رابطه با رویکرد بخش صید و صیادی در سال جاری نیز گفت: دریایی اضافه کرد: نکته مهم این است که سرعت دادن به رفع موانع و مشکلات جامعه صیادی همواره از اولویت‌های مدیریت شیلات در استان و به تبع آن دیگر بخش‌های شیلات است.
دریایی ادامه داد: بخش صیادی همانند گذشته اهداف خود را با صید مسوولانه، توجه به پایداری ذخایر و همچنین صید از منابع کمتر برداشت شده، افزایش کیفیت محصولات صیادی و تقویت فرآوری و بسته‌بندی به پیش خواهد برد.
وی با اشاره به این که در حوزه آبزی‌پروری پرورش ماهیان گرمابی، خاویاری، زینتی و تیلاپیا را توسعه خواهیم داد، افزود: امسال همانند سال‌های گذشته نسبت آبزی‌پروری به صید را افزایش می‌دهیم، همچنین تجهیز، تقویت یگان حفاظت و ایجاد زنجیره‌های تولید و توسعه آبزی‌پروری با استفاده از مکانیزاسیون را در دستور کار داریم.
مدیرکل شیلات هرمزگان همچنین با اشاره به اهمیت صید و صیادی پایدار و اصولی از صیادان خواست تا ظرفیت‌های خود را در ساخت زیستگاه مصنوعی، ایجاد مراکز تکثیر جهت رهاسازی آبزیان به دریا و ورود به بخش‌های آبزی‌پروری مانند پرورش ماهی در قفس نهایت از این ظرفیت خدادادی در راستای توسعه اقتصاد دریامحور استفاده شود.
دریایی با بیان اینکه مزارع و مجتمع‌های پرورش میگو در هرمزگان و امسال به چرخه تولید اضافه خواهد شد، ابرازامیدواری کرد در سال ۱۴۰۰ در قالب شعار سال بتوانیم تکالیف خود را در زمینه‌های آبزی‌پروری، صید، فرآوری، بسته‌بندی، پایش بازار، صادرات، بهبود تراز تجاری و مصرف سرانه آبزیان به سرانجام برسد.
استان هرمزگان با داشتن ساحل طولانی از جاسک تا پارسیان به طول یک هزار کیلومتر موقعیت بی‌نظیری برای فعالیت‌های شیلاتی ازجمله پرورش میگو و ماهی دارد و باید برنامه‌های کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت به گونه‌ای تدوین شود که با حفظ ذخایر و منابع پایه، توسعه فعالیت‌های شیلاتی را به دنبال داشته باشد.
توجه به تکمیل زنجیره‌های تولید در شیلات لازم و ضروری است و باید کل زنجیره تولید از تامین نهاده ها و تجهیزات تا بازار مصرف و صادرات را مورد توجه قرار دهد.
تجهیزات پرورش ماهی در دریا، که به عنوان یکی از فعالیت‌های رو به توسعه بوده و با توجه به ظرفیت‌های موجود در استان هرمزگان است با استفاده ازموسسه‌های دانش بنیان و افراد توانمند برای بومی‌سازی تکنولوژی مورد نیاز مورد توجه جدی قرار گیرد.
همچنین تولید و تامین لارو ماهی و میگو مورد توجه جدی قرار گیرد و نیاز طرح‌های پرورش میگو و ماهی تامین شود و به نظر می‌رسد باید به سرعت واحدهای صنعتی شیلاتی که راکد و یا نیمه فعال هستند، شناسایی و برای فعالیت این واحدها با ظرفیت کامل برنامه‌ریزی شود و قابلیت‌های صادراتی تولیدات شیلاتی و ارزآوری آن نیز یکی از موضوعاتی است که به‌طورجدی باید مورد توجه قرار گیرد.