منوچهر منطقی*
حمل و نقل از جمله صنعت‌هایی است که به سرعت دستخوش بزرگترین تغییرات تاریخی می‌شود. از ماشین‌های خودران گرفته تا هایپرلوپ. این روزها شرکت‌های مختلف با خیالی آسوده ریسک خرید و تجاری سازی روش‌های جدید انتقال و جا به جایی انسان‌ها را می‌پذیرند.
در دهه‌های گذشته کسی فکر نمی‌کرد که روزی شکل سفرهای انسان روی زمین و حتی دیگر سیارات تا این حد دگرگون شود. اﻣـﺮوزه ﻣﺴﺎﯾﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺣﻤﻞ وﻧﻘﻞ از ﻗﺒﯿﻞ آﻟﻮدگی‌های زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ، ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺮژی، اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﺴـﺎرتﻫﺎی ﻣﺎدی و ﻣﻌﻨﻮی ﻧﺎﺷﯽ از ﺳـﻮاﻧﺢ و ﺗﺼﺎدﻓﺎت، ﻣﺸﮑﻼت ﻧﻈﺎرت و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ در ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺑﺮون‌شهری، اﻓـﺰاﯾﺶ زﻣﺎن‌های ﺗﻠﻒ ﺷﺪه و روﻧﺪ رﺷﺪ ﺳﺮﯾﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎی ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺑﻪ وﯾﮋه در ﺳﺎﻋﺎت اوج درﮐـﻼن ﺷـﻬﺮﻫﺎی دﻧـﯿﺎ ﺑـﻪ ﯾـﮏ ﻣﺸـﮑﻞ ﺟﺪی ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ.
به همین دلیل کشورهای پیشرفته دنیا به دنبال پیدا کردن راه‌های مختلفی برای خلاصی از دست حمل و نقل‌های سنتی و پر زحمت هستند و در این راه تلاش می‌کنند از ابزارهای هوشمندسازی برای مدرن کردن سیستم حمل و نقل خود بهره ببرند.
درعصری که به آن”عصر انفجار اطلاعات” اطلاق می‌شود، مهندسین حمل و نقل در دنیا سعی بر آن دارند تا از فناوری اطلاعات به‌عنوان راهکاری مناسب برای از میان برداشتن معضلات اساسی مدیریت ترافیک بهره جسته و مشکلات آن‌را به حداقل ممکن کاهش دهند.
در ایران نیز این تغییرات یکی از ضروریات زندگی مدرن و شهری است که باید مورد توجه مسوولان شهری و مدیران ارشد قرار گیرد. معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری یکی از نهادهای پیشتاز در این زمینه است که با تغییر چارت سازمانی مرکز ملی فضایی به ستاد توسعه حمل و نقل پیشرفته نخستین قدم‌ها را برای هوشمند سازی و ایجاد تغییرات اساسی در این عرصه برداشته است.
در واقع این ستاد بر اساس ماموریتی که دارد باید با توجه به مزیت‌ها و مقتضیات بومی و بهره‌مندی از دستاوردهای مفید ملی و بین‌المللی برای هم‌افزایی فعالیت‌های مرتبط با حوزه حمل و نقل پیشرفته اهتمام کند.
این تلاش‌ها در بخش‌های مختلفی چون جاده‌ای، ریلی دریایی و هوایی صورت می‌گیرد. ستاد توسعه حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی به کمک فناوری‌های فضایی و کلیه حوزه‌های مرتبط نظیر وسایل نقلیه الکتریکی، ساخت تجهیزات فرودگاهی، تجهیزات، راهسازی، اسکله و تجهیزات بندری به یکپارچه سازی این حوزه‌ها می‌پردازد. این تلاش‌ها در تعامل با دستگاه‌های اجرایی ذیربط با این حوزه در سطح کشور صورت خواهد گرفت.
استفاده از متخصصین برجسته و نخبه و وجود پشتوانه قوی علمی یکی از پیش نیازهای هوشمندسازی حمل و نقل در کشور است. در واقع برای تحقق این امر چاره‌ای نیست جز باز کردن راه برای ورود جوانان و و فارغ‌التحصیلان به این عرصه پر کاربرد. متخصصانی که می‌توانند با تکیه بر همت، غیرت و توانمندی خود جانی تازه به حمل و نقل کشور بدمند.
