ديدگاه رهبري در حوزه دريا، بنيادين و اساسي است كه اگر مسئولان درك مناسبي از اين ديدگاه‌ها دريافت مي‌كردند- كه نكردند- تا كنون كشور ما به قطب اقتصادي منطقه و حتی فراتر تبديل شده بود.
به گزارش راد، رهبری با تعبیر بسیار قابل تامل نسبت به سواحل مكران تحت عنوان «گنج پنهان» می‌گوید:
« در چند سال گذشته بحث توسعه سواحل مکُران مطرح شد و دولت ها هم از آن استقبال کردند اما پیشرفت جدی در این موضوع نیازمند فرهنگ سازی است… مسئله آبادسازی سواحل مکُران نیز جزو همین کارهای اساسی است که باید با همکاری دولت، برنامه های مورد نظر در این منطقه با سرعت بیشتری دنبال شود. سواحل گسترده جمهوری اسلامی و به ویژه ساحل دریای عمان و عقبه آن در منطقه مکُران ثروت عظیم ملی است که اگر دولت و سایر مسئولان با نگاه راهبردی به مناطق دریایی، به کمک بیایند، این منطقه عظیم و مهم می تواند توانایی های زیادی را برای جمهوری اسلامی به وجود آورد».
آیت الله خامنه ای در دیدار رئیس جمهور و اعضای هیئت دولت با رهبر انقلاب در هفته دولت ۱۴۰۱ به روشنی بیان می‌كنند:
«یکی دیگر از مسائل مهم اولویت‌های بخش اقتصاد، همین دریاست. من چند سال است که راجع به مسئله دریا تأکید کنم؛ خب یک حرکت‌های کوچکی هم انجام گرفته اما آن کاری که باید بشود ، نشده است. دریا خیلی مهم است؛ خود دریا، آب دریا، محصولات دریایی، بنادر موجود، مناطق مسکونی ای که اطراف دریا می شود به وجود آورد، یک منبع ثروت فوق العاده است برای کشور. ما، هم در شمال دریا داریم، هم در جنوب دریاهای آزاد داریم که این یکی از امتیازات بزرگ کشور ماست؛ ما باید از این، حداکثر استفاده را بکنیم. …فواید دریا برای یک کشور و یک ملت، فواید راهبردی است؛ فواید بزرگ و کلان است. … توسعه استفاده از ظرفیت بی بدیل دریا» از اولویت هاست».
شوربختانه بی‌توجهی مسئولان وقت، زمان را از ما گرفت؛ هر چند در چند ماه اخیر با موضع گیری صریح و قوی دولت سیزدهم به سمت دریا، امیدها برای تحقق نگاه رهبری زنده شده است.
بررسی نگاه فرهنگی، اقتصادی و امنیتی رهبر انقلاب به دریا، جالب، عمیق، درس‌آموز، راهبردی و تعیین‌كننده است و تكلیف شرعی و وظیفه ملی همه را معلوم و معین می‌كند. بررسی این نگاه‌ها كه در بیانات ایشان متبلور است، دو نكته را برای فعالان حوزه دریا به خوبی تبیین می‌كند: اول: راه را درست می‌رویم. دوم: تلاش بیشتری بكنیم:
رهبر جمهوری اسلامی ایران همواره نگاه فرهنگی به مسائل را مد نظر قرار داده‌اند و به مقوله فرهنگ بسیار تاكید دارند تا جایی در باره فرهنگ می‌گویند: «فرهنگ آن چیزی است كه من حاضرم جانم را برایش بدهم» این نوع از بیان از زبان یك رهبر مقتدر، نشان می‌دهد كه فرهنگ چه ارزشی دارد و رهبر به بعد فرهنگی مسائل چقدر اهمیت می‌دهد. به راحتی می‌توان گفت: فرهنگ در اولویت است در هرجا و هر زمینه.
دریا و اقتصاد دریاپایه هم از نگاه فرهنگی قابل دید و بررسی است. چیزی كه در كشور ما به شدت از آن غفلت شده است و رسانه‌ها – به خصوص رسانه ملی- در این باره بسیار كم كار كرده است. مقام معظم رهبری در باره چنین نظری دارند:
«با وجود سابقه دریانوردی ایرانیان در گذشته که باعث انتقال فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی به مناطق دیگر دنیا شد و سواحل طولانی دریایی در شمال و به‌خصوص جنوب ایران، فرهنگ استفاده از فرصت‌های دریا در کشور مورد غفلت واقع شده و باید به فرهنگ عمومی مردم تبدیل شود….فرهنگ سازی در این زمینه و ایجاد فهم عمومی از دریا به عنوان یک زیر ساخت اساسی ضروری است».
ایشان در مناسبت دیگری حتا به مصداق‌هایی از كار فرهنگی می‌پردازند:
«تولیدات هنری از جمله پویانمایی در شناساندن فرصت های متنوع دریا مؤثر است. با استفاده از تولیدات هنری و معرفی ظرفیت‌های پیشرفت دریاپایه کشور چه در بخش نظامی و چه در بخش عمرانی، شوق مردم به استفاده از این فرصت افزایش خواهد یافت».
این كه فرصت‌های دریا چگونه به فرهنگ عمومی می‌تواند تبدیل شود و مزایای این نگرش چیست، بحث مفصلی می‌طلبد؛ اما در یك فشرده می‌توان گفت: باور ما ایرانی‌ها به این كه ما یك كشور دریایی هستیم نه یك كشور خشك، آن‌قدر مهم و اساسی است كه می‌تواند روند و رویه اقتصاد كشور و حتا نشاط ملی كشور را تغییر دهد و به اوج برساند. ما در این باره سخن‌ها گفتیم و باز در سال آینده، در راستای فرهنگ سازی دریایی سخن خواهیم گفت.
دریا و امنیت ایران
«دسترسی به آب های آزاد، اتصال به چهار گوشه جهان از راه دریا و امکان دفاع از کشور در بستر دریا از جمله برکات دریاست که مردم و مسئولان باید به آن توجه کنند».
***
در این نوشتار كوتاه كه گذری به دیدگاه‌های حضرت آیت الله خامنه ای بود، حداقل سه نگاه بنیادین قابل تشخیص است: نگاه فرهنگی به دریا، نگاه اقتصادی به دریا و نگاه امنیتی به دریا. اگر مباحث ایشان را دنبال كنیم، اركان دیگری از اندیشه دریایی درخواهیم یافت؛ اما در همین مختصر به چند نتیجه روشن می‌توان دست یافت:
در نگاه فرهنگی به دریا، نواقص شدید و عقب‌ماندگی بزرگی داریم و بی‌تردید خواست و امر رهبری بر این است كه جبران كنیم. تمامی رسانه‌های كشور باید برای فرهنگ سازی دریایی به صف شوند و عموم ابزارهای فرهنگی، هنری و ادبی باید در اختیار ترویج فرهنگ دریایی قرار گیرد. اگر ابعاد و عمق «فرهنگ» را دریابیم و «اجزاء مرتبط با دریا»را به آن بیفزایم و «نتایج حاصله» را برآورد كنیم، تازه درخواهیم یافت كه رهبر چه گفت و مساله چقدر مهم و اثربخش است.
در نگاه اقتصادی به همین بسنده می‌كنیم كه هیچ كشوری به اوج صنعت و اقتصاد نرسیده مگر این كه به دریا تكیه كرده باشد و این نكته‌ای ثابت شده است. ایران نیز به عنوان یك كشور دریایی، می‌تواند با تكیه به دریا به سرعت نابسامانی اقتصاد خشكی‌زده را رفع كند و به بالندگی بزرگ تاریخی خود برسد.
و امنیت. نگاه امن ازدریا به كشور، نگاهی است راهبردی، دقیق، موثر و موفق. روزگار دریا نقطه ضعف ما بود. كشور ما از سمت دریا بی‌نگهبان رها شده بود و دو طرف دریایی ما دو چشم اسفندیار ما شده بود. اما امروز وضعیت كاملا متفاوت است و این دریاست كه می‌تواند از ما محافظت كند. هم از حیث اقتصادی كمك برساند و هم از حیث نظامی. با وجود سلحشوران دریایی ایران زمین در بخش اقتصادی و نظامی اكنون دریا محل امن ما و كشور ماست. نگاه‌های رهبر معظم انقلاب اسلامی در باره دریا و اقتصاد دریاپایه را حسن ختام سال ۱۴۰۱ روزنامه دریایی اقتصاددریامحور می‌دانیم و با امید به این كه سال ۱۴۰۲ سال شكوفایی اقتصاد دریاپایه باشد و شاهد رویكرد همگانی به سمت دریا و نعمات دریا باشیم، خود و همه مسئولان و فعالان را به مداقه در فرمایشات رهبری دعوت كرده و سال خوبی را برای همه ایرانیان آرزو می‌كنیم.