اهداف باکو از ساخت جزایر مصنوعی در کاسپین

گروه اقتصادبین الملل – توحید ورستان – پارلمان جمهوری آذربایجان اخیرا قانونی را تصویب کرده است که ساخت جزایر مصنوعی در دریای کاسپین (خزر) را تسهیل می‌کند، یعنی آذربایجان احتمالا در چند دهه آینده شاهد ایجاد چنین جزایری باشد. ساخت جزایر مصنوعی در سراسر جهان رواج دارد، به عنوان مثال، این جزایر می‌توانند به کلان شهرها کمک کنند تا با افزایش جمعیت مانند هنگ کنک و امارات کنار بیایند. اما در این جمهوری قفقاز جنوبی، ایجاد جزایر مصنوعی تاثیر زیادی در تولید انرژی سبز دارد که میتواند در امر صادرات به اروپا تاثیرگذار باشد.

الگوبرداری از کشورهای اروپای غربی
براساس گزارش وبسایت «news.az»، آذربایجان با توجه به آخرین روند توسعه انرژی سبز می‌تواند از تجربیات دانمارک و بلژیک بهره‌مند شود. در فوریه ۲۰۲۱، دانمارک اعلام کرد که به دنبال ساخت جزیره‌ای مصنوعی است که مکانی برای توربین‌های بادی بوده و ۱۰ گیگاوات انرژی تولید می‌کند که برای تامین حدود ۱۰ میلیون خانوار اروپایی کافی است. انتظار می‌رود این پروژه تا سال ۲۰۳۳ عملیاتی شود. ساخت مزارع بادی در دریا نسبت به خشکی سودمندتر است، زیرا باد در فراساحل پایدارتر و پرانرژی‌تر است. به همین دلیل، بلژیک قصد دارد اجرای پروژه جزیره پرنسس الیزابت را در سال جاری آغاز کند. براساس این طرح، با ایجاد یک جزیره مصنوعی در ۴۵ کیلومتری سواحل این کشور، بلژیک به عنوان یک هاب انرژی عمل می‌کند که مزارع بادی دریایی را به سرزمین اصلی بلژیک منتقل و همچنین تبدیل به محور اتصالاتی به انگلستان و دانمارک می‌شود. این جزیره قرار است نقشی حیاتی در دستیابی به اهداف انرژی‌های تجدیدپذیر بلژیک و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای ایفا کند. در این زمینه، دولت بلژیک کمک بلاعوض حدود ۱۰۰ میلیون یورویی را به این پروژه اختصاص داده است. اجرای پروژه‌های مشابه برای آذربایجان نیز مهم است. بر اساس گزارش شورای جهانی انرژی بادی (GWEC)، آذربایجان در میان چهار کشور برتر جهان با بیشترین پتانسیل انرژی بادی فراساحلی قرار دارد. پتانسیل انرژی بادی بخش آذربایجان دریای خزر بیست برابر بیشتر از ظرفیت نصب شده فعلی سیستم برق کشور است. بنابراین، حتی بهره‌برداری از بخش کوچکی از این پتانسیل، آذربایجان را قادر می‌سازد تا انرژی خود را از منابع تجدیدپذیر تامین کند. کل انرژی بادی دریای خزر که می‌تواند در داخل کشور مورد استفاده قرار گیرد، ۱۵۷ گیگاوات برآورد شده که در آب‌های کم عمق تا ۳۵ گیگاوات (نیاز به هزینه مالی کمتری برای بهره برداری دارد) و ۱۲۲ گیگاوات در آب‌های عمیق‌تر برآورد شده است. دولت آذربایجان قصد دارد تا سال ۲۰۲۷ تقریبا ۳ گیگاوات انرژی بادی و ۱ گیگاوات انرژی خورشیدی تولید کند که ۸۰ درصد آن صادر خواهد شد و حداقل ۶ گیگاوات ظرفیت انرژی جایگزین ایجاد می‌شود. این رشد سریع در تولید انرژی‌های تجدیدپذیر نه تنها فرصتی را برای آذربایجان فراهم می‌کند تا تعادل انرژی خود را متنوع کند، بلکه بستری برای پیشرفت‌های چشمگیر در فناوری سبز و زیرساخت‌ها خواهد بود.

جذب سرمایه شرکت‌های بزرگ جهان
شرکت‌هایی مانند Masdar  (امارات متحده عربی)، ACWA Power (عربستان سعودی) وFortescue Future Industries (استرالیا) به طور فعال در این بخش در آذربایجان کار می‌کنند. در سال ۲۰۲۲، ACWA Power  و مصدر توافقنامه‌ای برای توسعه پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر در آذربایجان با ظرفیت کل بیش از ۱۰ گیگاوات، شامل ۲ گیگاوات نیروی باد برای تولید هیدروژن سبز امضا کردند. آکوا پاور با مشارکت سوکار در حال حاضر چندین پروژه انرژی سبز را هم در دریا و هم در خشکی با ظرفیت کل تولید ۲.۵ گیگاوات اجرا می‌کند. علاوه بر این، وزارت انرژی آذربایجان و ACWA Power توافقنامه‌ای را برای ساخت یک سیستم ذخیره‌سازی انرژی تجدیدپذیر ۲۰۰ مگاواتی امضا و با ساخت نیروگاه بادی ۲۰۰ مگاواتی در خشکی موافقت کرده‌اند. در آوریل ۲۰۲۱، وزارت انرژی آذربایجان و شرکت   مالی بین المللی  IFC (عضو گروه بانک جهانی) یادداشت تفاهمی در زمینه همکاری در زمینه انرژی باد فراساحلی امضا کردند. سپس در ۱۳ ژانویه ۲۰۲۲، وزارت انرژی و ACWA Power (عربستان سعودی) یادداشت تفاهمی در زمینه همکاری در زمینه انرژی باد فراساحلی امضا کردند. در ژوئن ۲۰۲۳، وزارت انرژی آذربایجان توافقنامه‌ای را با شرکت چینی China Gezhouba Group Investment برای ارزیابی مشترک فرصت‌های سرمایه گذاری در انرژی باد، خورشیدی، زمینی، دریایی و سیستم‌های انرژی هوشمند یکپارچه امضا کرد. همچنین، این قرارداد شامل اجرای پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر با ظرفیت کل ۲ گیگاوات تا سال ۲۰۲۵ است. این شرکت همچنین به وزارت انرژی آذربایجان در توسعه و اجرای یک چارچوب قانونی موثر برای سرمایه گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر کمک خواهد کرد. طبق گزارش آژانس‌ فدرال تجارت و سرمایه‌ آلمان (GTAI) کل سرمایه گذاری برنامه ریزی شده در منابع انرژی تجدیدپذیر در آذربایجان حدود یک میلیارد دلار است. این امر باعث می‌شود تا سال ۲۰۳۰ حدود ۳۰ درصد از برق تولید شده در کشور «سبز» شود.

خیز بلند باکو در صادرات انرژی سبز به اروپا
در واقع، آذربایجان اهداف و وظایف بلندپروازانه‌ای در زمینه انتقال انرژی دارد. از لحاظ تاریخی، آذربایجان کشوری با منابع نفت و گاز است که آن را صادر می‌کند. در صحنه بین‌المللی، آذربایجان در مبارزه با تغییرات آب و هوایی و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در جهان مشارکت کرده است. باکو علاوه بر نقش خود در امنیت انرژی، در طرح‌های سبز و توسعه پایدار مشارکت داشته و راهبرد جدید توسعه ملی کشور شامل یک حوزه اولویت‌دار برای محیط زیست پاک و توسعه سبز است که تعهدات آن کاهش ۴۰ درصدی انتشار گازهای گلخانه‌ای تا سال ۲۰۵۰ و ایجاد منطقه انرژی سبز است. در دنیای مدرن، امنیت انرژی نه تنها به معنای تضمین تامین پایدار منابع انرژی است، بلکه شامل تنوع، پایداری و محافظت در برابر تهدیدات سایبری نیز می‌شود. از همین روی، آذربایجان فعالانه برای تنوع بخشیدن به زیرساخت‌های انرژی، سرمایه گذاری در منابع انرژی جایگزین و تقویت امنیت سایبری سیستم‌های خود تلاش می‌کند. این کشور با همه اقدامات انجام شده و استراتژی قوی خود در زمینه امنیت انرژی، جایگاه و نقش خود را در بازار جهانی انرژی تثبیت می‌کند که یکی از اقدامات صادرات انرژی سبز به اروپاست. در این راستا، ساخت پنج نیروگاه خورشیدی و بادی با ظرفیت ۱.۳ گیگاوات در سال جاری در آذربایجان آغاز می‌شود. قانون مصوب اخیرا که ساخت جزایر مصنوعی در دریای خزر را تسهیل می‌کند، فرصت‌های گسترده‌ای را برای توسعه انرژی بادی فراساحلی ایجاد می‌کند که بدون شک منجر به افزایش تولید «انرژی سبز» می‌شود و به آذربایجان اجازه می‌دهد تا به یکی از اصلی‌ترین صادرکنندگان انرژی سبز به اروپا از طریق پروژه انرژی دریای سیاه در سال‌های آینده شود.