یادداشت
- امید اسماعیلی (اقتصاد سرآمد)
چندی پیش اطلاعیه پذیرش دانشجوی متعهد خدمت شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران منتشر شد. در این اطلاعیه آمده: شرکت كشتیرانی جمهوری اسلامی ایران به منظور تامین نیروی انسانی مورد نیاز جهت اشتغال بر روی كشتی‌های اقیانوس پیما در رده های افسر دومی عرشه و مهندس سومی موتور با شرایط ذیل دانشجو می‌پذیرد.
این اطلاعیه یك نكته ویژه داشت كه نظر ما را به خود جلب كرد و بر آن شدیم تا دیدگاه خود را بیان كنیم؛ زیرا انتظاری كه ما از یك «كاپیتان» داریم، بسیار بالاست و البته شاید جامعه کشتیرانی چنین انتظاری ندارد.
نكته اینجاست كه در یك بند از این اطلاعیه در بخش شرایط اختصاصی آمده است:
حداقل نمره ۱۴معدل کل دیپلم
اعلام نمره ۱۴ (زیر ۱۵) برای ورود به عرصه كشتیرانی برای ما سوال بزرگی ایجاد كرد؛ زیرا نمره ۱۴ برای معدل كل، نمره بالایی محسوب نمی‌شود.
ذهن جستارگر تحریریه این روزنامه به هزار راه رفت و هم‌چنان با سوال بزرگی برخورد می‌كرد: چرا معدل ۱۴؟
معدل‌های چه می‌گویند؟
معدل‌ها كه با الف- ب- پ (A-B-C) بیان می‌شوند، نشان‌دهنده سطح تحصیلی و تا حدی بهره هوشی یك محصل است. به طور طبیعی كسی كه بهره‌هوشی بالا دارد و از رفتار ذهنی قوی برخوردار است، سطح الف را داراست. افراد متوسط سطح ب و سایر افراد در سطوح پایین تر قرار می‌گیرند.
به زبان عدد، اعداد بین ۱۷ تا ۲۰ را سطح الف (A) می‌نامند. یعنی تراز اول با قوه ذهنی بالا و قدرت استفاده از ذهن از حفظی تا یادگیری عالی.
اما نمرات پایین‌تر كه حد خوب یا متوسط را نشان می‌دهند، بین ۱۵ تا ۱۷ هستند كه نشان‌دهنده یك ذهن متوسط( یا متوسط به بالا و خوب) است؛ اما نمرات پایین تر از این حد، خبر خوشی به همراه ندارد. نشان می‌دهند كه محصل یا از بهره هوشی پایینی برخوردار است و یا حوصله كار ذهنی ندارد و قدرت یادگیری پایینی دارد.
با این توضیح ما اگر درست باشد، درخواست نمره ۱۴ برای معدل برای افسری كشتی، كمی ذهن ما را تكان داد و برای هم‌اندیشی با اهلش این تحلیل را ارائه دادیم و تلاش كردیم چند نكته را تشریح كنیم:
اول: كار یك افسر كشتی
تصور شما از یك افسر كشتی چیست؟ یك كاپیتان كه باید یك كشتی را راهبری كند چگونه آدمی است؟ افسرانی كه در یك كشتی غول پیكر به سفرهای بسیار دور در دل اقیانوس‌ها می‌روند چگونه به نظر می‌رسند؟ آیا می‌توانند آدم‌هایی باشند با بهره هوشی متوسط یا پایین؟ آیا می‌توانند كسانی باشند كه حال درس خواندن و فعالیت ذهنی نداشته باشند؟ به نظر عجیب و غیرممكن می‌رسد.
از دیدگاه ما كار یك افسر كشتی، كار بزرگی است و هم‌تراز با خلبان یك هواپیما از فراز و فرودهای بلندی برخوردار است كه فقط از توان یك هوش بالا و یك قوه ذهنی سرشار بر می‌آید. آیا برای خلبانی هم نمره ۱۴ طلب می‌كنند؟
ما در روزنامه اقتصاد سرآمد به عنوان تنها روزنامه دریایی كشور، هر روز با افسران كشتی و كاپیتان‌ها و كشتیرانی و… سر و كار داریم و با هم رسمی و غیررسمی گفت و گو می‌كنیم و گپ می‌زنیم؛ تا كنون هر چه دیده و شنیده‌ایم از ذهنی قوی و سرشار و خلاق حكایت داشته است كه با معدل ۱۴ هم‌خوانی ندارد. پس چرا شرط معدل كل در اطلاعایه كشتیرانی برای جذب افسر در رده ۱۴ اعلام شده است؟ معدل ۱۴ به بالا یعنی از سطح پایین ذهنی تا سطح عالی و فاصله این چند سطح با هم خیلی زیاد است. در صورت درخواست همه سطوح آیا ناهم‌ترازی در آموزش‌ها رخ نمی‌دهد؟ و اگر همه درخواست كنندگان در رده ۱۴ درخواست بدهند و به ناچار هم قبول بشوند، آینده كشتیرانی چه می‌شود؟
توجه كنید كه بیان رده ۱۴ در این نوشتار از بهره‌هوشی و ذهنی سخن می‌راند نه از شخصیت افراد. شخصیت افراد جای خودش را دارد و همواره محترم است اما بهره درسی یا هوشی یا ذهنی یا هر اسمی كه بر آن بگذاریم، چیز دیگری را حكایت می‌كند.
نگاهی به سایر رشته‌ها:
سایر رشته‌های شغلی را در نظر می‌گیریم و می‌پرسیم كدام رشته شغلی معدل را بر مبنای ۱۴ قرار داده است؟ پزشكی؟ مهندسی؟ خلبانی؟ یا….؟
چرا شغل كشتیرانی در حد و حدود این مشاغل نیست؟
چرا افرادی با معدل‌های بالا متقاضی افسری و كشتیرانی نیستند؟ كه اگر بودند سطح رقم ۱۴ به ۱۷ ارتقاء پیدا می‌كرد.
مشاغلی مانند درجه‌داری در ارتش را می‌توان با معدل ۱۴ و در این سطح می‌توان مثال زد. اما درجه‌داری در ارتش به طول كامل صفی است نه ستادی. یك درجه‌دار در ارتش –چه ایران و چه كشورهای دیگر- صرفا برای كار صفی واجرایی استخدام می‌شود و از او كار یك افسر –كه كار فكری و ستادی است- انتظار ندارند.
در ارتش‌ها چنین معدلی را برای كادر افسری هم اعلام می‌كنند؛ اما نظامی‌گری كه با جنگ و نبرد سر و كار دارد، ممكن است توجیهی برای چنین معدل‌هایی باشد؛ زیرا متقاضی جنگی همواره كم است. اما آیا كشتیرانی هم همان نظامی‌گری است؟
پایگاه اجتماعی كشتیرانی
به نظر می‌رسد بخشی از جواب را باید در پایگاه اجتماعی كشتیرانی جست‌وجو كرد كه ریشه فرهنگی دارد.
تصویر و تصور نوجوانان ما كه قرار است در آینده جمعی از آن ها وارد عرصه كشتیرانی شوند چیست؟
پاسخ به این سوال می‌تواند تمام تحلیل ما را بشكافد و روشن كند.
اولین نكته كه با توجه به این محور به ذهن می‌رسد این است كه كشتیرانی كاری شاق و سخت است و نیاز به مهارت دست و پویایی ذهن بالایی دارد؛ بنابراین آن معدل ۱۴ نمی‌تواند معرف ذهن پویای یك كاپیتان، یك افسر كشتی و حتا یك ملوان كشتی باشد. بنابراین، دلیل مهم اعلام عدد ۱۴ فقط یك چیز می‌تواند باشد و آن تقاضای پایین برای شغل كشتیرانی است.
دلیل تقاضای پایین هم بسیار روشن است:
كشتیرانی در ایران پایگاه اجتماعی و منزلت شخصیتی بالایی ندارد؛ به همین خاطر علاقه‌مند چندانی هم ندارد.
وقتی از یك نوجوان می‌پرسید در آینده می‌خواهی چه‌كاره شوی، چه می‌شنوید؟ چند نفر به شما پاسخ خواهند داد: دریانورد یا كاپیتان؟!
جالب است كه كاپیتان یك لفظ بسیار شیرین و دوست‌داشتنی است و در منزلت شخصی و شخصیتی افراد وجه بالایی دارد و كم از دكتر و مهندس ندارد. این عنوان اجتماعی بسیار دلپذیر است اما از نوجوانان باید بپرسید وقتی كلمه كاپیتان را می‌شوند یاد چه چیزی می‌افتند. جواب این سوال را به خود شما وا می‌گذاریم.
در بطن اجتماع، بارها شنیده‌اید كسی را به عنوان دكتر یا مهندس خطاب كنند و دیگران هم از شنیدن این عنوان اصلا تعجب نمی‌كنند. اما چند بار شنیده شده در جامعه – در بازار و كوچه و خیابان- كسی را به نام كاپیتان صدا بزنند؟
به نكات اجتماعی دقت می كنیم. و تلاش می‌كنیم پایگاه اجتماعی كشتیرانی را از نظر بگذرانیم. میزان الفت و انس افكار عمومی با افسر كشتی یا كاپیتان را بسنجیم. یك سنجش سرانگشتی و كاملا خودمانی.
پایگاه اجتماعی حكایت از میزان مشهوریت و مقبولیت یك صنف، شغل یا حرفه دارد. وقتی می‌گوییم پزشك، پایگاه اجتماعی آن مشخص است: فردی است تحصیل‌كرده، با شخصیت بالا و درآمد بالا. شغلی برای سلامت و بهداشت فرد و جامعه.
وقتی می‌گوییم مهندس، دقیقا همین تعابیر به ذهن می‌رسد شغلی برای سازندگی و زیبایی جامعه.. اما وقتی می‌گوییم درجه‌دار ارتش یا افسر –در هر كشوری- یاد مسائل جنگی و نظامی می‌افتیم. همچنین یك افسر نیروی انتظامی را با مشخصات اجتماعی خودش تصور می‌كنیم و…
در باره دریانورد یا كاپیتان، جامعه چه تصور و تصویری دارد؟ نوجوانان و حتا جوانان از عنوان نام افسر كشتی چه چیزی به ذهن می‌آورند؟ یا كاپیتان چه چیزی؟ آیا اولین چیزی كه به ذهنشان می‌رسد كاپیتان فوتبال نیست؟
همه این نكته‌ها نشان می‌دهد كه اساس و بنیان ضعف در بخش فرهنگی است كه ناخدا، كاپیتان، ملوان و.. را آشنای ذهن جامعه نكرده است. اگر بگوییم نوجوانان كشتی و كشتیرانی و كاپیتانی و ملوانی را با دزدان دریایی و جك گنجیشكه می‌شناسند، آیا سخن درستی گفته‌ایم یا سخنی غلط و حتا توهین‌آمیز؟ برای بخش سومش عذرخواهی می‌كنیم اما اجازه بدهید راحت در باره موضوع سخن برانیم و برای این كه بگوییم پایگاه اجتماعی كشتیران و كشتیرانی نیاز به تقویت دارد، ذهن‌مان را سانسور نكنیم.
اهالی كشتیرانی بگویند
این نكات را –خوب یا بد، غلط یا درست- تا همین جا بگذاریم و در شماره‌های آتی برویم سراغ اهالی كشتیرانی و همین نكات را با آن‌ها در میان بگذاریم. آیا منزلت شخصی و پایگاه اجتماعی كشتیرانی در جامعه مثبت است؟
آیا نیاز به تبلیغات و فعالیت‌های فرهنگی برای حوزه كشتی و كشتیرانی داریم؟
آیا معدل ۱۴ به عنوان مبنای استخدام در كشتیرانی جمهوری اسلامی مثبت ارزیابی می‌شود؟ آیا برداشت منفی از آن می‌شود داشت؟ آیا در سطح كشورهای پیشرفته جهان وصضعیت به همین منوال است؟
اصولا و به طور كلی و بنیادین، وضع موجود چیست و وضعیت مطلوب كدام باید باشد؟
ما در روزنامه دریایی اقتصادسرآمد زمانی كه با دانشجویان دانشكده مهندسی دریا دانشگاه امیر كبیر مصاحبه می‌كردیم متوجه شدیم بخش مهمی از آن‌ها هنوز تجربه مستقیمی از دریا ندارند.
عده‌ای فقط به دلیل انتخاب رشته پا به فضای دریایی‌ها گذاشته‌اند و از دریا و كشتی و كشتیرانی و… هیچ اطلاع مستقیم و مشاهده عینی نداشته اند. همه این‌ها بر می گردد به این نكته كه: برای شناخت و شناساندن كشتیرانی و به طور كلی فعالیت‌های دریایی و ارتقای پایگاه اجتماعی آن تلاش كرد و ثابت كرد كه شماره ۱۴ نماد و نشان اهالی دریا نیست.
ضمن این كه خوشحال خواهیم شد كشتیرانی جمهوری اسلامی ایران به نقد ما توضیحی كه افكار عمومی را ارشاد و ما را درس بیاموزد مبادرت كند.
بازنشر: سی نیوز
منبع: https://eghtesadsaramad.ir/Newspaper/item/109545
لینک کوتاه: https://seanews.ir/45053