به‌دنبال انتشار اخباری مبنی بر هشدار بندر جبل علی نسبت به بی‌نظمی در بندر شهیدرجایی، یک فعال بندری گفت: «برای حفظ راندمان بندر و ترمینال بزرگ ضروری است پذیرش و پهلودهی به شناورهای کوچک و بزرگ در ترمینال‌های مجزا تفکیک شود.»
به گزارش پایگاه خبری ترابران، ماجرا از جایی آغاز شد که سایز کشتی‌های متردد در بزرگترین بندر تجاری ایران بر اثر تحریم، تغییر استراتژی حمل بار توسط صاحبان کالا در ایران، موضوعات اقتصادی، برخورداری از برخی تخفیفات یا هر پارامتر دیگر دچار تغییر شد، یعنی اندک‌اندک بخش اعظمی از کشتی‌های بزرگ‌سایز و اقیانوس‌پیما جای خود را به کشتی‌های کوچک سایز یعنی کشتی‌های زیر ۱۰۰ متر و همچنین کشتی‌های فیدری داد و تعداد کشتی‌های بزرگ‌سایز نسبت به کشتی‌های کوچک‌تر بسیار کمتر شد.
بر اثر این اتفاق، تعداد کشتی‌های در انتظار پذیرش در بندر شهیدرجایی افزایش یافت و رفته‌رفته بر صف انتظار کشتی‌ها برای پذیرش در بندر افزوده شد. مدیرعامل یکی از شرکت‌های کشتیرانی این اتفاق را به همراه دلایل دیگری از جمله نبود هماهنگی و انسجام بین محوطه‌ها و ترمینال‌های خصوصی و خصولتی در پهلودهی کشتی‌ها عامل معطلی‌شناورها دانست و به ترابران گفت که عدم سازش بخش خصولتی با بخش خصوصی واقعی در بندر بر این معطلی‌ها افزود.
او نامنظم بودن برنامه‌ها و زمان‌بندی پهلودهی کشتی‌ها را ناشی از نقش‌آفرینی خصولتی‌ها و از دیگر علل تاخیرها دانست و گفت: «با پیگیری برای علت این امر هم جوابی جز کمبود یدک‌کش و کمبود نیروی انسانی موردنیاز داده نمی‌شود.»
به این ترتیب، سازمان بنادر و دریانوردی با ابلاغ بخشنامه‌ای پذیرش کشتی‌های زیر ۱۰۰ متر را در ترمینال یک (ترمینال قدیم) بندر شهیدرجایی ممنوع کرد و دستور داد که آن کشتی‌ها به‌منظور تخلیه و بارگیری به ترمینال دیگر این بندر یا به بندر بوشهر مراجعه کنند.
در آن گزارش اعلام شده بود که این بخشنامه، یک ترمینال را خلوت و ترمینال دیگر را شلوغ‌تر از گذشته کرد. یکی از فعالان بندری به ترابران اعلام کرد:«گاهی ترمینالی که مسئول پذیرش کشتی‌های با طول کمتر از ۱۰۰ متر هستند با ازدحام و شلوغی کشتی‌ها برای پذیرش و تخلیه و بارگیری مواجه می‌شود، این در حالی است که ترمینال دیگر اسکله خالی برای پهلودهی شناور دارد.»
در واکنش به اخبار منتشرشده در پایگاه خبری ترابران اعم از «وضعیت نابسامان پهلوگیری کشتی‌ها در بندر شهیدرجایی»، «هشدار جبل‌علی نسبت به بی‌نظمی در بندر شهیدرجایی»، «تکذیب انحصارگرایی بر اثر محدودیت پهلودهی به شناورهای خاص» و همچنین «فعالیت همزمان فقط ۲ دستگاه گنتری‌کرین در بزرگترین بندر ایران» یکی از کارشناسان و فعالان بندری، تصمیم سازمان بنادر را درست و موثر در نظم‌دهی به بنادر دانست و گفت: «کشتی‌های کهنه و کوچک برای بنادر بزرگ بسیار مشکل‌ساز هستند چراکه چنین ترمینال‌هایی برای تخلیه و بارگیری کشتی‌های بزرگ طراحی شده‌اند و انجام این عملیات برای کشتی‌های کوچک راندمان آنها را کاهش می‌دهد.»
او افزود: «در نتیجه، بهترین برنامه‌ریزی آن است که آنها به یک ترمینال خلوت‌تر، کوچک‌تر و با راندمان کمتر هدایت شوند تا امکان تخلیه کشتی‌های بزرگ‌تر زودتر و در صف نوبت کوتاه‌تر انجام و راندمان بندر حفظ شود.»
به گفته این کارشناس امور بندری؛ برای حفظ راندمان ضروری است که این اقدام در همه بنادر اجرا شود.
این کارشناس امور بندری خاطرنشان کرد: «به این صورت، همه عوامل فعال در یک بندر اعم از شناورهای یدک، اپراتور‌های بندری، پایانه‌داران، انبارداران و… می‌توانند افزون بر رعایت کیفیت و ایمنی، به‌منظورارتقای شاخص‌های عملیاتی، اعتباری، تعامل گسترده با سایر شرکت‌های پشتیبان بندر و خدمت‌رسان به صاحبان کالا و شرکت‌های کشتیرانی گام بردارند.»
او با اشاره به اینکه حتی کشتی‌های متوسط هم به بندر نمی‌آید بلکه کشتی‌های کوچک و در حد ۱۰۰ کانتینر تا ۲۰۰ کانتینر می‌آید، گفت: «مثلاً فرض کنید به‌جای یک کشتی ۵ هزار کانتینری، ۵۰ کشتی ۱۰۰ کانتینری به بندر مراجعه می‌کند و درخواست پهلوگیری دارد. در این صورت به‌جای یک کشتی، ۵۰ کشتی باید به نوبت به اسکله بسته شود و تخلیه، بارگیری و از اسکله جدا شود که زمان، مکان و نیروی انسانی را به‌جای ۱ مرتبه فرضاً ۵۰ مرتبه اشغال می‌کند در حالی که همان میزان کالا جابه‌جا می‌شود.»
این فعال بندری تاکید کرد: «این کار هم نرم عملیات اپراتوری و هم نرم عملیات کانتینری و باز و بسته کردن کشتی را به‌شدت پایین می‌آورد که نتیجه آن کاهش راندمان بندر است.»
او اظهار کرد: «به بیان بهتر، عملیات و خدماتی را که در بندر برای پهلوگیری، بسته شدن به اسکله، تخلیه، بارگیری و جدا شدن از اسکله برای یک کشتی باید انجام شود به‌جای یک مرتبه ۱۰۰ مرتبه انجام می‌شود که بسیار زمان‌بر است و معطلی ایجاد می‌کند و علاوه بر ایجاد صف انتظار بسیار طولانی موجب استهلاک زودتر و بیشتر تجهیزات بندری هم می‌شود.»
او افزود: «همچنین عملیات بندری و تخلیه و بارگیری در سایزهای مختلف کشتی‌ها یکسان است، بنابراین بهتر آن است که دستگاه‌ها، تجهیزات، نیروی انسانی و زمان در یک ترمینال مجهزتر به خدمات‌دهی به کشتی‌های بزرگ‌تر اختصاص یابد تا اینکه صرف کشتی‌های کوچک شود.»
به گفته این فعال بندری؛ دستگاه‌های بندری و اپراتوری برای آماده‌به‌کار شدن به زمان خاصی نیاز دارند که اگر این دستگاه‌ها برای خدمات‌دهی به یک کشتی آماده شوند یک بار زمان صرف می‌شود، اما این در حالی است که تا همین چند وقت گذشته، این دستگاه‌ها در بندر بزرگی مانند شهیدرجایی باید برای خدمات‌دهی به کشتی‌های زیر ۱۰۰ متر آماده می‌شدند و به آنها خدمات می‌دادند.
او اظهار کرد: «در غیر این صورت، همان‌گونه که گفته شد، هم سطح کیفیت، ایمنی، سرعت تخلیه و بارگیری و نگهداری تجهیزات استراتژیک کاهش و هم دموراژ کشتی‌ها افزایش می‌یابد. به این ترتیب، همه شرکت‌های فعال در بندر نمی‌توانند به اندازه توان اصلی و پتانسیل موجود خود بهره‌وری داشته باشند.»
جنگ با تحریم، رقابت نابرابر با بخش خصولتی
این فعال و کارشناس بندری در واکنش به اعلام فرسودگی تجهیزات بندری اعلام کرد: «علاوه بر تحریم‌ها، عامل دیگری که موجب رسیدن به این مرحله شده است، حضور گسترده بخش خصولتی و توان اندک بخش خصوصی برای رقابت با آنها است.»
او افزود: «چراکه بخش خصوصی به‌دلیل عدم برخورداری از حمایت دولت بخشی از توان خود را برای خنثی کردن تحریم و بخش دیگر را برای مقابله با بخش خصولتی داخلی به کار می‌گیرد که این امر نه‌تنها رقابت‌پذیری را در بنادر نابرابر می‌کند بلکه از توسعه متوازن بخش‌ها و ترمینال‌های مختلف بندر جلوگیری می‌کند و در راه سرمایه‌گذاری‌های جدید که هم بندر و تجهیزات بندری را افزایش می‌دهد و مدرن می‌کند، مانع می‌آفریند.»
او خاطرنشان کرد: «با این حال، شاهد سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در بنادر هستیم.»
