همزمان با اوج گیری تولید خاویار پرورشی کشور، صادرات خاویار ایران نیز روندی رو به رشد داشته است. در طی این سال ها جمعاً 15.5 تن خاویار از کشور صادر شده است. در همین جا باید یادآور شد که این رقم تنها مربوط به صادرات ثبت شده در اظهارنامه های گمرکی بوده و شامل صادرات از طریق پته و یا مسافران مقاصد خارجی نمی باشد. ارزیابی ها حکایت از آن دارد که با احتساب صادرات مسافری میزان واقعی خاویار صادر شده حدودا 50 % بیش از مقادیر رسمی می باشد و می توان مقدار صادرات خاویار کشور را بیش از 22.5 تن برآورد نمود.
رشد چشمگیر کشورهای هدف صادراتی
یکی از نکات برجسته در این میان افزایش چشمگیر تعداد کشورهای هدف صادراتی بوده است. همان گونه که در نمودار مشخص است تعداد کشورهای واردکننده خاویار ایران از هفت کشور در سال 1392 به 34 کشور در سال 1401 افزایش یافته است که یک موفقیت کم نظیر است.
نمودار 1: تغییرات تعداد کشورهای هدف صادراتی خاویار ایران
امارات متحده عربی و انگلستان در تمام طول این مدت مشتریان ثابت خاویار ما بوده اند. آلمان تنها در سال 94 بلژیک و ایتالیا فقط در سال 97 وقفه در واردات داشته اند.
نکته مهم قطع واردات آمریکا طی چند سال اخیر است در مقابل ژاپن از سال 95 به بعد (به جز 98) و روسیه از سال 97 به بعد مداوماً مشتری خاویار ایران بوده اند. همچنین هلند که در سال های اخیر مصرف کننده جدید خاویار ایران شده به همت یکی از صادرکنندگان زحمتکش کشور در سال 99 مقصد مهم خاویار ایران بوده و صادرات به این کشور در سال های اخیر رشد جهشی خیره کننده ای داشته است.
در مجموع در طی این سال ها 44 کشور مقصد صادرات خاویار ایران بوده اند. به جزکشورهای یاد شده، نروژ، دانمارک، لوکزامبورگ، یونان و سوئد و نیز استرالیا و کانادا به تناوب مشتری خاویار ما بوده اند. در کشورهای عربی به جز امارات به ترتیب قطر، کویت، عمان، عراق و لبنان و در میان کشورهای شرق آسیا علاوه بر ژاپن، هنگ کنگ ، سنگاپور،مالزی،تایوان، تایلند، کره مقادیرزیادی از خاویار ایران وارد کرده اند. فیلی پین و کامبوج در سال های اخیر وارد فهرست خریداران خاویار ایران شده اند.آمریکا در طی این سال ها با واردات 118 کیلو،یازدهمین مقصد صادراتی خاویار کشور بوده است. خاویار ایران حتی به ونزوئلا، نیجریه ، مکزیک و برزیل هم صادر شده است.
ارزیابی سهم 10 کشور برتر هدف صادرات خاویار ایران
همان گونه که ذکر شد در طی این دوره یازده ساله از 1391 تا 1401 علاوه بر صادرات مسافری ، از مبادی رسمی گمرکی مقدار 15466 کیلوگرم خاویار به ارزش رسمی 14.1 میلیون دلار به44 کشور دنیا صادر شده است که بیش از 12243 کیلو از این مقدار یعنی قریب 79 درصد این مقدار متعلق به 10 کشور برتر بوده است .
جدول شماره 1-ارزیابی 10 کشور برتر هدف صادرات خاویار ایران
1401-1391
| درصد وزنی سهم | جمع کل وزن(Kg) | جمع کل ارزش$ | نام کشور | رتبه |
| 25.2 | 3,905 | 3,361,769 | امارات | 1 |
| 10.9 | 1,689 | 1,815,758 | انگلستان | 2 |
| 8.9 | 1,374 | 1,557,099 | آلمان | 3 |
| 10.0 | 1,552 | 1,482,429 | بلژیک | 4 |
| 4.3 | 670 | 1,009,781 | ایتالیا | 5 |
| 4.4 | 681 | 953,370 | فرانسه | 6 |
| 3.8 | 590 | 609,479 | اسپانیا | 7 |
| 4.3 | 669 | 459,635 | سوئیس | 8 |
| 4.8 | 741 | 409,645 | ژاپن | 9 |
| 2.4 | 372 | 289,882 | هنگ کنگ | 10 |
| 79.2 | 12,243 | 11,948,847 | 10 کشور برتر | جمع |
| 20.8 | 3,223 | 2,154,176 | سایر کشورها | |
| 100 | 15,466 | 14,103,023 | جمع کل | |
در یک نگاه می توان متوجه شد که حدود 55 % خاویار ما به چهار بازار امارات ، انگلستان، آلمان و بلژیک صادر شده است و این بازارها برای ما بسیار اهمیت دارند. این نکته را هم در نظر بگیریم که این سهم تا سال 1399 بیش از 61% بود که این بدان معناست که بازارهای جدیدی توسط صادرکنندگان ایرانی ایجاد شده و سهم بازارهای سنتی تا حدودی کاهش یافته است.
از منظری دیگر باید توجه داشت که طی سال های مورد بررسی 7.962 کیلو خاویار معادل 51.5% کل خاویار صادراتی ما به اروپا صادر شده است که این اهمیت این بازار را برای ما نشان می دهد و ضرورت توجه به الزامات بهداشتی مورد نظر این اتحادیه را بیش از پیش مشخص می سازد. جالب است اشاره شود که این سهم نیز تا دو سال قبل از آن (1399) 68% بوده که این هم توسعه صادرات خاویار به سایر بازارها و افزایش سهم آن کشورها را نشان می دهد.
کشورهای عربی و خصوصا امارات با سهم 29.4 درصدی ( 4544 کیلو در مجموع) در رتبه دوم و جنوب شرق آسیا ( خصوصا ژاپن و هنگ کنگ) و نیز روسیه در رتبه های بعدی اهمیت قرار دارند. در زیر نمودارهای مرتبط با وضعیت بازارهای اصلی را ملاحظه می فرمایید:
جهش چشمگیر و تغییرات رویکردی صادرات خاویار
با افزایش روند رشد یابنده تولید خاویار کشورعلی رغم محدودیت ایجاد شده در بازار اروپا ، صادرات خاویار ایران جهشی 148 درصدی را در سال 1399 نشان داد و بدین لحاظ باید صادرکنندگان خاویار کشور را بابت این موفقیت ارزشمند ستود.
این که در شرایط تحریمی و خصوصا با بروز مشکل صادرات به اتحادیه اروپا که در طی نیمه دوم سال مذکور با آن مواجه بودیم صادرکنندگان تلاشگر و هوشمند ایرانی موفق شدند با کمک و مساعدت سازمان دامپزشکی و تحمل همه سختی ها اولا از طریق تعامل بهتر با مشتریان سنتی خود در حد توان بازار خود را در اروپا حفظ کنند و ثانیا با رویکرد به سایر بازارها اهداف جدیدی را پیدا کنند . طی سه سال اخیربرای نخستین بار بازارهایی در قاره آفریقا، آمریکای لاتین و مقاصد جدید و دست نایافته ای در جنوب شرق آسیا فتح شد و خاویار ایران به نیجریه، ونزوئلا ، تایوان و حتی کامبوج راه یافت.
در جدول زیر آمار صادرات سال 1401 و مقایسه تغییرات نسبت به دوره ده ساله قبل را مورد ارزیابی قرار می دهیم.
جدول شماره 2- صادرات سال 1401 و مقایسه آن با تغییرات نسبت به دوره 10 ساله قبل
| رتبه 10 ساله | درصد سهم 10 ساله | درصد سهم 1401 | مقدار صادرات 1401( Kg) | نام کشور | رتبه |
| 1 | 23.4 | 31.5 | 1108 | امارات | 1 |
| 4 | 13.3 | 12.5 | 418 | بلژیک | 2 |
| 10 | 4.4 | 6.1 | 215 | ژاپن | 3 |
| 9 | 3.8 | 5.7 | 204 | سوئیس | 4 |
| 12 | 1.4 | 5.1 | 179 | قطر | 5 |
| 17 | 1.2 | 5 | 175 | سنگاپور | 6 |
| 7 | 4.4 | 4.2 | 154 | فرانسه | 7 |
| 11 | 2 | 4 | 139 | هنگ کنگ | 8 |
| 3 | 10.5 | 3.3 | 118 | آلمان | 9 |
| 18 | 1.2 | 2.6 | 95 | کانادا | 10 |
| – | 65.6 | 80 | 2805 | ده کشور برتر 1401 | جمع |
| – | 34.4 | 20 | 695 | سایر کشورها | |
| – | 100 | 100 | 3500 | جمع کل | |
نکات تحلیلی مهم
- سهم انگلستان به صفر نزدیک گردیده و با عنایت به آن که همواره در طی سال های 1391 تا 1399 انگلستان از مقاصد اصلی صادرات خاویار ایران بوده و در مجموع آمار ده ساله ( جدول 1) در رتبه دوم قرار داشته به یکباره در سال 1401 از فهرست واردکنندگان ما خارج شده است. این همان خطر بزرگ از دست دادن بازار اصلی خاویار ایران است که ظاهرا پس از برگزیت و خروج انگلستان از شمول قواعد و قوانین اتحادیه اروپا ، علی رغم اعلام سازمان دامپزشکی کشور هنوز اجازه صادرات خاویار ایران به این کشور داده نشده و لازم است در این زمینه اقدام جدی و مؤثر صورت پذیرد.
- در همین راستا حذف ایتالیا از فهرست ده کشور برتر و سقوط آلمان از رتبه سوم به نهم را می توان شاهد دیگری بر این مسئله دانست؛ البته صعود هلند از رتبه 12 به 8 یک استثناست و حاصل تلاش خاص یکی از صادرکنندگان محترم محسوب می گردد.
- در مقابل ارتقای چشمگیر جایگاه ژاپن از هشتم به جایگاه سوم و نیز رشد صادرات به روسیه و ارتقای جایگاه آن به شرط تداوم صادرات و حفظ بازار بسیار مهم است.
- رکورد تنوع بازار در سال 1401 باز هم شکسته شد و برای نخستین بار در یک سال خاویار ایران به بیش از 34 بازار هدف صادر شد که 4 کشور جدید در میان آن ها مشاهده می شود.
تعداد بازدید:
۰
لینک کوتاه: کپی کن!