به گزارش مارین‌پرس، ضرورت لایروبی قنات‌ها جهت دستیابی به منابع آب شیرین به زمانهای بسیار دور برمی‌گردد. اما ضرورت لایروبی آبراه‌ها به زمانی می‌رسد که بشر با ساخت شناور اقدام به حمل بار و مسافر در رودخانه‌ها و سواحل نمود. سابقه لایروبی در رودخانه‌هایی مانند نیل، دجله و ایندوس به هزاران سال پیش مربوط می‌شود. ایجاد کانالی بین دو رود دجله و فرات و ایجاد کانال بین رودخانه نیل و دریای سرخ که هر دو به حدود ۶۰۰ سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد، در مراجع تاریخی آمده است. احداث کانال بین رودخانه نیل و دریای سرخ توسط نیکائو دوم آغاز شد و پس از یکصد سال توسط داریوش پادشاه ایران کامل گردید. این لایروبی‌ها عمدتاً توسط پیاده نظام و اسیران جنگی انجام می‌شده است.
لایروبی و افزایش عمق کانال‌ها و رودخانه‌ها برای رفت و آمد بهتر شناورها در ابتدا به‌وسیله به‌هم زدن و مخلوط کردن مواد بستر و استفاده از انرژی جریان آب برای حمل مواد صورت می‌گرفته است. در رودخانه ایندوس با نصب ساقه درختان به پشت قایق‌های چوبی، گل و لای بستر با آب رودخانه مخلوط شده و جریان آب آن را به فواصل دور انتقال می‌داد.
نحوه عملکرد نخستین لایروب‌ها
نخستین سیستم‌های لایروبی از شمع و یک سطل بزرگ تشکیل می‌شد. شمع، شناور را در محلی در آب ثابت نگه می‌داشت و مواد بستر دریا با نیروی انسانی در سطلی بزرگ ریخته شده و سپس سطل به سمت ساحل و یا آب‌های عمیق کشیده می‌شد. در قرون وسطی نوع پیشرفته‌تری از این وسیله بنام کیف و قاشق (Bag & spoon) در هلند ابداع شد. این وسیله به سه اپراتور نیاز داشت. یکی از آنها قاشق را در جای مناسبی در بستر قرار می‌داد و شخص دوم به کمک طنابی قاشق را می‌کشید. شخص سوم نیز هدایت و پایداری شناور را برعهده داشت که این کار را با استفاده از ریسمان انجام می‌داد.
شناورهای لایروب به مفهوم واقعی آن در پایان قرن شانزدهم در هلند ساخته شد که به آن آسیاب گل یا لجن (mud mill) می‌گفتند. این لایروب دو چرخ بزرگ داشت که مواد لایروبی شده بوسیله یک تیغه از بستر دریا را بالا می‌آورد و آن را بر روی یک سرسره ناودانی می‌ریخت. لایروب‌های گراب (چنگک‌دار) ابتدا در ایتالیا ساخته شد.
با اختراع موتور بخار توسط جیمزوات در قرن هجدهم میلادی تحولی عظیم در صنعت کشتی‌سازی و همچنین لایروبی رخ داد. در سال ۱۸۶۷ اولین لایروب مکنده با نصب یک تیغه (Harrow) در زیر سینه کشتی و استقرار لوله مکنده در زیر بدنه اختراع شد. این لایروب که در نوع خودکارایی بالایی داشت در لایروبی کانال سوئز مورد استفاده قرار گرفت. پس از آن در طول قرن نوزدهم و بیستم میلادی انواع لایروب‌ها از نوع مکنده، بُرنده و کِشنده با استفاده از موتورهای پر قدرت و پمپ‌های سانتریفوژ ابداع شدند که در حال حاضر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
لایروبی در ایران
لایروبی در ایران به مفهوم جدید آن سابقه زیادی ندارد. قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، سازمان بنادر و دریانوردی برای لایروبی بنادر غالباً از توان و تخصص شرکتهای خارجی بهره می‌گرفت. در قرارداد الجزایر (۱۹۷۰) که جهت رفع اختلاف ایران و عراق در دوران رژیم گذشته بر سر مالکیت اروندرود به امضا رسید. دولت ایران به دلیل نداشتن ناوگان لایروبی، حق لایروبی اروند را به مدت ۵ سال به عراق واگذار کرد و همزمان سازمان بنادر و دریانوردی را موظف به تجهیز ناوگان لایروبی خود نمود. ناوگان لایروبی ایران به تدریج در طول چهاردهه گذشته ایجاد گردید.
