مرین‌پرس
اجلاس دو روزه همکاری های ترانزیتی میان ایران و ۶ کشور آسیای میانه انجام گرفت. به گفته مقام های وزارت راه یکی از مهم ترین موضوعاتی که در روابط ایران با آسیای میانه وجود دارد، موضوع ترانزیت است.
در پایان این اجلاس بنا شد تا ۶ ماه آینده کارگروهی دائمی تشکیل شود و یک مدل مدیریت کریدوری را نهایی کند تا بر مبنای آن در اجلاس بعدی درباره همه فرآیندها، هزینه ها و ویزای رانندگان تصمیم گیری شود. درباره این موضوع با سید علی حسینی، رئیس کمیسیون حمل ونقل و لجستیک اتاق بازرگانی ایران گفت وگویی انجام شده که در ادامه می آید:
ارزیابی شما از اجلاس دو روزه ترانزیتی تهران چیست؟
این اجلاس در ادامه اجلاسی بود که وزرای حمل ونقل این کشور ها در سمرقند و تاشکند برگزار کردند. به نظر من ایران باید به سمت یکپارچه کردن ترانزیت با کشور های شرق دریای خزر که محصور در خشکی هستند، پیش برود. درباره همکاری با ایران به دلیل اینکه مسیر روسیه به اوکراین بسته شده و این کشور ها باید از کشوری که دسترسی دریایی دارد استفاده کنند اکنون کشور ما درمیان گزینه های همکاری قرار گرفته است. اگر دقت کنید این کشور ها همگی کشور های مشترک المنافع هستند و تنها ایران است که خارج از این مجموعه قرار دارد که به دلیل شرایط جدید ژئوپلیتیک است.
ماحصل این همکاری چیست؟
به گفته معاونت راه وشهرسازی ۲۰ میلیون تن ترانزیت به واسطه آن از طریق ایران انجام می گیرد، بنابراین به نظر من ادامه این روند باعث همگرایی بیشتر میان کشور ها می شود. برای نمونه ۱۰، ۱۲ روز پیش ترکمنستان هزینه ترانزیتی ۵/ ۱ دلار بابت هر کیلومتر را حذف کرد، اما مرحله مهم تر این است که معافیت های روادید برقرار کنیم. در تمام این کشور ها اتباع می توانند به راحتی سفر کنند، اما ما این مزیت را نداریم. بسیاری از رانندگان ایرانی از این مساله گلایه دارند و از مشکلات دریافت روادید برای کار خود سخن می گویند. در شرایط جدید ایران تنها مسیر امن برای این کشور ها است و باید از این فرصت برای لغو روادید استفاده کرد.
با توجه به ظرفیت های موجود ناوگان حمل ونقل ایران امکان هضم این حجم از افزایش مبادلات ترانزیتی وجود دارد؟
پتانسیل آن هست، اما در عمل قدرت هضم این حجم از افزایش حجم ترانزیت برای شبکه حمل ونقل ما وجود ندارد. مهم ترین مشکل این است که سیستم حمل ونقل این کشور ها ریل-پایه است درحالی که ما در زمینه حمل ونقل ریلی مشکلات بسیار زیادی داریم. مهم ترین مساله سیستم حمل ونقل ریلی ما مساله زمان است و سیرحرکت ریلی در ایران عدد بسیار پایینی است. علاوه بر این ما در بحث حمل ونقل کامیون هم بی مشکل نیستیم.
مشکلات طرف های مقابل چیست؟
علاوه بر مشکلات ما، مشکلاتی هم هست که به طرف دیگر بازمی گردد. برای نمونه کامیون های این کشور ها از این مساله شکایت دارند که برای دریافت سوخت در ایران با مشکل مواجه هستند. مشکلاتی که رانندگان این کشور ها مطرح می کنند این است که با وجود پرداخت مابه التفاوت قیمت سوخت باز هم نمی توانند از سوخت در ایران استفاده کنند. یک کارت سوخت ویژه برای این رانندگان صادر می شود که گلایه های بسیاری دارند مبنی بر اینکه در خیلی از جایگاه ها با این کارت به آن ها سوخت ارائه نمی شود. وزارت نفت باید در این زمینه همکاری های بیشتری انجام دهد تا این مشکل برطرف شود.
درباره مشکلات مربوط به روادید چه اقداماتی صورت گرفته است؟
درباره بحث روادید برخی پیشرفت ها حاصل شده است. برای نمونه قزاقستان اکنون لغو روادید کرده است. ازبکستان هم به دنبال لغو روادید است و احتمالا به زودی به نتیجه برسد، اما مهم تر از همه ترکمنستان است که برای ایران از اهمیت بسیاری برخوردار است. همه ورودی ما از مسیر ترکمنستان است و به همین دلیل لغو روادید از سوی ترکمنستان از همه این کشور ها برای ما مهم تر است.
جز این مسائلی که مطرح کردید چه موانع دیگری وجود دارد؟
سیاست نگاه به شمال در بحث ترانزیت بدون استفاده از ظرفیت های خزر و شناور های رورو ناقص است و باید بسته کامل ترانزیتی داشته باشیم تا بتوانیم با خیال آسوده با کشور های شمال وارد معاملات ترانزیتی بشویم. این کشور ها فعلا به ما نیاز دارند و ما باید شرایطی را در نظر بگیریم که یکی از کشور های جمهوری آذربایجان یا ترکمنستان مسیر خود را برای ترانزیت به روی ایران ببندد، در نتیجه ما باید بتوانیم با استفاده از شناور های رورو کامیون های خودمان را به بنادر روسیه یا قزاقستان برسانیم.
اقدامی در این راستا انجام شده است؟
این سامانه هنوز شکل نگرفته و سرمایه گذاری هم در آن صورت نگرفته است، در صورتی که برای نمونه جمهوری آذربایجان ۱۷ یا ۱۸ فروند از این شناور ها دارد و استفاده می کند. در بخش خصوصی هم با اینکه بار ها پیشنهاد شده است و حتی کنسرسیومی هم برای این کار تشکیل شده، هنوز اتفاقی در عمل نیفتاده و این موضوع در حد حرف باقی مانده، درحالی که سیاست ترانزیتی با غفلت از مساله دریا ها همچنان ناقص باقی می ماند.
