همه‌ی شهرهای ساحلی بزرگ و مهم دنیا، ازجمله برخی کشورهای کوچک همسایه ایران، بدون استثنا، دارای یک یا چند نماد شهری معروف هستند که به‌عنوان مرکزیت یک مجموعه تفریحی و گردشگری بزرگ ایفای نقش کرده و چهره شهرهای ساحلی را متحول کرده‌اند.
اما متاسفانه، هیچیک از شهرهای ساحلی ما (چه در شمال و چه جنوب کشور) دارای سازه‌های فاخر مهندسی معروف به‌عنوان نماد شهری و جاذبه گردشگری نیستند. در این‌جا، به‌منظور کمک به روشن‌تر‌شدن ذهن مدیران ارشد و مدیران استانهای ساحلی کشور، سعی می‌کنیم برخی از این نمادهای معروف را بررسی کنیم.
برای نشان‌دادن قابلیت اجرا و امکان‌پذیری چنین طرح‌هایی، ابتدا به بررسی برخی کشورهای کوچک همسایه پرداخته‌ایم. در گزارش‌های قبل، به نمادهای شهری مدرن کشور کویت، کشور آذربایجان، کشور گرجستان، کشور قطر، کشور امارات و کشور اوکراین پرداختیم و در این گزارش، به کشور سنگاپور میپردازیم.
آشنایی با سنگاپور
سنگاپور در مجمع‌الجزایر مالایی به پایتختی شهر سنگاپور است. سنگاپور در جنوب شبه‌جزیره مالایا واقع شده و کوچکترین کشور جنوب شرقی آسیا است. سنگاپور، جزیرهای با مساحت ۷۲۲ کیلومتر مربع کمی کوچکتر از شهر تهران و برابر نصف جزیره قشم (با مساحت 1500 کیلومتر مربع) است یعنی مساحت جزیره قشم به تنهایی دو برابر کشور سنگاپور است.
پیش از حضور کشورهای اروپایی در منطقه، منطقه‌ای که امروزه به عنوان سنگاپور شناخته میشود فقط منطقه ماهیگیری مالایی در رودخانه سنگاپور بود. سنگاپور از سال ۱۸۲۴ تا ۱۹۶۳ میلادی، به غیر از سه سال در زمان جنگ جهانی دوم یکی از مستعمرات بریتانیا بود. در سال ۱۹۴۲ سنگاپور که هنوز مستعمره بریتانیا بود، توسط ژاپن اشغال شد و نیروهای بریتانیایی مجبور به ترک آن شدند. وینستون چرچیل این رخداد را «بدترین فاجعه و بزرگترین تسلیم در تاریخ بریتانیا» نامید. سنگاپور پس از پایان جنگ در سال ۱۹۴۵ میلادی دوباره توسط نیروهای بریتانیایی اشغال شد. هجده سال بعد در سال ۱۹۶۳ سنگاپور به عنوان عضوی از فدراسیون مالزی استقلال خود را از بریتانیا به دست آورد. این کشور در نهایت دو سال بعد در سال ۱۹۶۵ از مالزی جدا شد و به این ترتیب جمهوری سنگاپور شکل گرفت.
سنگاپور از زمان استقلال تاکنون به یکی از پررونق‌ترین کشورهای جهان تبدیل شده و امروزه یکی از پرترددترین بندرهای دنیاست. سنگاپور از لحاظ ذخایر معدنی کشور فقیری است اما اقتصاد آن که متکی بر بخش خدمات، گردشگری و صنعت است، رشد و شکوفایی فراوانی داشته و این کشور را به یکی از ثروتمندترین مناطق دنیا تبدیل کرده‌است. به نحوی که هم‌اکنون چهارمین مرکز اقتصادی بزرگ دنیا و سومین مرکز بزرگ پالایش نفت در دنیا به‌شمار می‌آید بدون اینکه قطرهای منابع فسیلی از خود داشته باشد!.
سنگاپور در سطح جهانی در برخی بخش‌های صنعتی و تجاری سرآمد است یا جزو بهترین‌ها است. برای نمونه این کشور سومین مرکز بازار تبادل ارز خارجی، سومین مرکز اقتصادی جهان، سومین مرکز پالایش و تجارت نفت، بزرگترین تولیدکننده تأسیسات نفتی، یکی از بزرگترین مراکز تعمیر کشتی و بهترین مرکز لجستیک جهان است. سنگاپور دومین سرمایه‌گذار بزرگ خارجی در هند است. این کشور چهاردهمین صادرکننده و پانزدهمین واردکننده دنیا به‌شمار می‌رود. سنگاپور در سالهای اخیر به‌طور روزافزونی به عنوان یکی از گریزگاه‌های مالیاتی جهان شناخته شده‌است چون ثروتمندان دنیا در این کشور ملزم به پرداخت مالیات شخصی بالایی نیستند و درآمدهای خارجی در این کشور از مالیات معاف است. برای نمونه میتوان به برت بلوندی میلیونر اتریشی و ادواردو ساورین میلیاردر آمریکایی که از مؤسسان فیسبوک است اشاره کرد که به ترتیب در سالهای ۲۰۱۳ و ۲۰۱۲ به سنگاپور نقل مکان کرده‌اند.
در اوت ۲۰۱۶ روزنامه استریت تایمز گزارش داد که اندونزی تصمیم گرفته دو جزیره خود را به گریزگاه مالیاتی تبدیل کند تا سرمایه‌های از دست‌رفته خود را از سنگاپور به کشور بازگرداند. سنگاپور یکی از گرانترین کشورهای دنیاست و بیشترین شمار میلیونر را دارد به طوری که از میان هر شش خانوار سنگاپوری، یک خانوار دارایی بیش از یک میلیون دلار آمریکا به شکل نقد دارد.
صنعت گردشگری، یکی از منابع عمده درآمد سنگاپور است. جاذبه‌های طبیعی فراوان، مراکز مدرن گردشگری، تنوع قومی، استفاده از زبان انگلیسی به عنوان یکی از زبان‌های اصلی و شبکه حمل و نقل گسترده و کارآمد، از جمله دلایل محبوبیت این کشور در بین جهانگردان است. تنها در سال ۲۰۱۷، تعداد ۱۷ میلیون گردشگر از سنگاپور دیدن کردند. سنگاپور خود را به عنوان قطب گردشگری پزشکی هم تبلیغ میکند و به این ترتیب توانسته سالانه حدود ۲۰۰ هزار خارجی را برای درمان به کشور جذب کند. هدف سنگاپور جذب ۱ میلیون گردشگر پزشکی است تا بتواند از این راه ۳ میلیارد دلار درآمد سالانه داشته باشد. در سال ۲۰۱۵ سنگاپور به عنوان ششمین مقصد جذاب گردشگری معرفی شد.
از نقاط دیدنی سنگاپور هتلی به نام مارینا بی سندز است که به شکل یک کشتی بر روی ۳ ساختمان بلند ساخته شده و استخری دارد که انتهای آن این ذهنیت را تداعی میکند که شناگران در حال افتادن از ساختمان هستند. در سنگاپور به حدی سازه های فاخر مهندسی وجود دارد که به سختی میتوان باور کرد که این کشور تا حدود 40 سال قبل یک شهر کوچک ماهیگیری و صیادی (و بیشتر شبیه به یک روستای باتلاقی و نیزار) بوده است. در این جزیره کوچک تعداد 82 برج بالای 140 متر وجود دارد که بلندترین برجهای آن نیز Guoco Tower با ارتفاع 290 متر و Raffles Place و Republic Plazaبا ارتفاع 280 متر است. تقریبا همه این برجها در 25 سال اخیر ساخته شده اند و 6 برج بالای 200 متر نیز در حال ساخت و تکمیل هستند و لذا این کشور به نسبت مساحت خود، بالاترین مصرف بتن دنیا را دارد. در سنگاپور بدلیل کوچک بودن جزیره و خطرات نشستن و برخاستن هواپیماها، کلیه برجها در یک محدوده خاص جمع شده و دولت مالزی محدودیت ارتفاع برجها را تا 280 متر تعیین کرده و فقط به یک برج اجازه ارتفاع 290 متری داده است. این در حالیست که در هیچیک از جزایر ایران حتی یک ساختمان بالای 50 متر نمیتوان یافت.
واردات، فروش و مصرف آدامس در سنگاپور ممنوع است. همچنین سیگار کشیدن در بسیاری قسمت‌های سنگاپور ممنوع است و به‌طور مرتب تعداد مکان‌های شامل این ممنوعیت در حال افزایش میباشد.
سنگاپور یک قطب آموزشی نیز هست به طوری که تنها در سال ۲۰۰۶، بیش از ۸۰ هزار دانشجوی خارجی در آن تحصیل می‌کردند. ۵۰۰۰ نفر از این دانشجوها مالزیایی‌هایی هستند که روزانه از مرز رد میشوند تا به مدارس سنگاپوری برسند. در سال ۲۰۰۹ از کل دانشجویان دانشگاه‌های سنگاپور، ۲۰٪ خارجی بودند که بیشترین حدی است که دولت اجازه داده‌است. اکثریت این دانشجویان از کشورهای عضو آسه‌آن، چین و هند هستند. مسلمانان 15 درصد از جمعیت سنگاپور را تشکیل میدهند و بقیه بودایی و هندو و مسیحی و غیره هستند. رییس جمهور سنگاپور یک زن مسلمان به نام حلیمه یعقوب است.
در ادامه به برخی از مهمترین نمادهای شهری معروف سنگاپور میپردازیم.
| نام برج | ارتفاع (متر) | سال ساخت | کاربری | تعداد طبقات |
| Guoco Tower | 290 | 2016 | هتل، تجاری، مسکونی | 65 |
| One Raffles Place | 280 | 1986 | تجاری | 63 |
| Republic Plaza | 280 | 1992 | تجاری | 62 |
| United Overseas Bank Plaza One | 280 | 2002 | تجاری | 62 |
| Capital Tower | 254 | 2000 | تجاری | 52 |
| Altez | 250 | 2014 | هتل، تجاری | 51 |
| Skysuites | 250 | 2014 | تجاری، مسکونی | |
| One Raffles Quay North Tower | 245 | 2006 | تجاری | 50 |
| Marine Bay Tower | 245 | 2008 | مسکونی | 70 |
| Marina Bay Financial Centre Tower 3 | 245 | 2012 | مسکونی، تجاری | 66 |
| Ocean Financial Centre | 245 | 2011 | هتل، تجاری | 43 |
| Marina Bay Financial Centre Tower 2 | 239 | 2010 | مسکونی، تجاری | 55 |
| V on Shenton | 237 | 2017 | تجاری | 40 |
هتل مارینا (Marina Hotel)
سنگاپور به خاطر معماری خیره کننده‌اش به خوبی شهرت دارد. اکثر جاذبه های گردشگری سنگاپور در اطراف یک خلیج (مارینا) به نام MARINA BAY شکل گرفته است مانند هتل مارینا، موزه علم و هنر، چرخ و فلک بزرگ پرنده سنگاپور، بزرگترین آبشار سرپوشیده دنیا، تفریحگاههای عمومی، باغ خلیج، فروشگاهها و رستوران های مختلف. انتهای هر هفته دو شب در اطراف این خلیج زیبا مراسم نور افشانی انجام میشود.
از بین این جاذبه های ارزشمند و زیبا میتوان به طور ویژه به «هتل مارینا بِی سندز» (Marina Bay Sands) یا همان «هتل مارینا» اشاره کرد. مرتفع ترین استخر سرباز دنیا پهنایی 3 برابر پهنای یک استخر المپیک دارد و در پشت بام سه برج بسیار زیبایی قرار گرفته است که گرانترین هتل دنیا با ارزش 4 میلیارد پوند است. همانطور که در تصویر نیز مشخص است نمای استخر همانند یک قایق منحنی در بالای هتل قرار گرفته است و طوری معماری شده که وقتی افراد در آن شنا میکنند گویا در لبه پرتگاه هستند ولی شنا کردن در این استخر آنقدرها هم ترسناک نیست چرا که لبه استخر یعنی جایی که سراشیبی کوتاهی به سمت پایین دارد در واقع آب به داخل یک پهنه آبریز وارد میشود و از آنجا مجدد به سمت استخر پمپاژ می شود پس هیچ گونه خطر سقوط در این استخر، حتی لبه های آن نیز وجود ندارد.
هتل مارینا سنگاپور با 2560 اتاق و 350 پوند هزینه یک شب اقامت در آن در سال 2010 افتتاح شد. هتل امارات پالاس ابوظبی که در سال 2004 افتتاح شد و ارزش آن چیزی حدود 2 میلیارد پوند برآورد شده بود رتبه اول گرانترین هتل دنیا را داشت ولی اندکی بعد معماری به نام ماشه صفدیه هتل مارینا سنگاپور را طراحی و با تعبیه استخری فوق العاده زیبا بر بالای آن توانست گوی سبقت را از امارات پالاس برباید و عنوان گرانترین هتل جهان را از آن خود کند. سکویی که این استخر در آن واقع شده است طویل تر از برج ایفل میباشد و آن را تبدیل به یکی از بلندترین سکوهای دنیا کرده است. این سکو آنقدر طولانی است که برای رسیدن به انتهای آن می بایست حدود 20 دقیقه پیاده روی کرد. نمای داخلی این هتل توسط پنج هنرمند معروف طراحی شده است به گونه ای که دکوراسیون آن با ساخت بیرونی کاملا هماهنگی دارد. در میان این دکوراسیون، مجسمه ای 40 متری از آنتونی گورملی مجسمه ساز معروف متشکل از 16100 میله پولادی قرار گرفته که بسیار زیباست. کل این مجسمه 15 تن وزن دارد.
ساختمان هتل مارینا با استخر شگفت انگیز بالای آن به شکل یک کشتی بزرگ
موزه هنر و علم (ArtScience Museum)
موزه هنر و علم سنگاپور که در مجموعه خلیج (مارینا) قرار دارد و یکی از زیباترین موزههای سنگاپور است به سرعت به یکی از نمادهای سنگاپور تبدل شد. طراحی جالب و متفاوت این موزه که شبیه به گل نیلوفر است یکی از دلایل معروفیت آن میباشد.
طراحی ساختمان این مجموعه با توجه به محیط زیست طراحی شده، به این صورت که پنجره های موجود در راس هر گالری نور طبیعی مورد نیاز در گالری های آن را تامین میکند و آب حاصل از باران در سقف کاسهای شکل ساختمان چهار طبقهای این مجموعه جمع شده و همانند آبشاری زیبا و چشم نواز از طریق یک دالان به حوضچهای که در داخل موزه قرار دارد سرازیر می شود. این آب پس از بازیافت در دستشوییهای ساختمان استفاده میگردد. این موزه توسط یک تالاب مملو از نیلوفر آبی که به نحو زیبایی نور خورشید را منعکس میسازد احاطه شده است. در موزه هنر و علم سنگاپور 12 گالری با وسعت 50 هزار متر مربع وجود دارد که با توجه به نمایشگاهها، قابل تغییر میباشند و در آنها دنیای علم و هنر با دقت بسیار بالایی با یکدیگر تلفیق شدهاند. نمایشگاه دائمی این موزه از سه گالری به نامهای کنجکاوی، الهام و بیان تشکیل شده است. موزه هنر و علم سنگاپور یکی از جاذبه های مهم سنگاپور می باشد.
این مجموعه نمونهای عالی از معماری تندیس گرا است که نمادین است به عنوان مثال از انگشتان انسان گرفته تا گل نیلوفر یا بشقابی نامتقارن. از زمان ساخت، این سازه تا کنون هنوز هم در میان سبکهای معماری به خوبی درخشیده است و در میان مردم محبوب گشته است. این موزه دارای طراحی دایره ای شکل است. تقریبا می توان گفت تعبیری از ده انگشت انسان است که همانند گل نیلوفر ساخته شده است. حتی می توان طراحی این موزه را چنین تعبیر کرد که گویی دست خوشآمدگویی به شما باز کرده است.
هریک از انگشت‌ها مربوط به یک گالری هستند و بخش سر هر یک از این انگشت ها نیز به سوی دیوارهای منحنی و قوس دار باز می شوند. بخش سقف همانند بشقاب، طراحی شده است. ارتفاع هر یک از سازه های انگشت، متفاوت است و بلندترین آن ها ۶۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. سازه اصلی این ساختمان کروی شکل بوده و بر روی پایه هایی از جنس ورقهای فلزی ضد آب درون برکهای بزرگ و پر آب بنا شده است تا شکل گل نیلوفر در ذهن مجسم شود. مصالح بکار رفته شده در ساخت این بنا از جنس پلیمری و الیاف فایبرگلاس به صورت منحنی شکل است که همواره در بدنه قایقها و کشتی ها با قابلیت ضد آب استفاده می شود. پنجره های این سازه نور خورشید را به داخل ساختمان هدایت می کند و در طول روز محیط را کاملا روشن نگه می دارد، بنابراین نیازی به هیچ گونه نور مصنوعی نیست.
طراحی این موزه از دو بخش اصلی تشکیل شده است. بخش اصلی ساختمان بر روی زمین در میان آب های خلیج مارینا قرار گرفته و یک برکه بزرگ نیلوفر آبی آن را احاطه کرده است. بخش دیگر نیز سازه ای به شکل گل است که از ده گلبرگ ساخته شده و به شکل شناور درآمده است. موزه هنر و علم دارای ۲۱ گالری مختلف است که هریک از این گالری ها شامل بخش‌هایی از هنر، علم، موسیقی و فناوری نوین هستند. وقتی به طبقات بالایی موزه بروید حالت کف دست و گل نیلوفر از داخل اتاق ها قابل مشاهده است. اتاق های این مجموعه با شکل ظاهری متفاوت از یکدیگر برایتان جالب خواهند بود.
دو طبقه بالایی موزه نیز به نمایشگاه علم و هنر متعلق بوده و شامل سه گالری کنجکاوی، خلاقیت و تاثیرگذاری هستند. مورد جالب توجه در مورد شکل انگشتان اینست که هرکدام به عنوان ساختمانی مجزا در چهار طبقه هستند که از طریق پله برقی و آسانسور به یکدیگر متصل می شوند. در برخی طبقات حتی آثار باستانی مختلفی از نقاط مختلف جهان به نمایش گذاشته شده است؛ علاوه بر گالریهای ذکر شده، این موزه میزبان نمایشگاهها و کارگاههای مختلفی در سطح بین المللی است. این ساختمان کروی شکل در سال ۲۰۱۱ افتتاح شد.
سازه کروی زیبای موزه هنر و علم که به شکل گل نیلوفر و همچنین انگشتان دست است.
چرخ و فلک پرنده‌ی سنگاپور (Singapore Flyer)
این چرخ و فلک به قطر 165 متر بر روی ساختمانی 3 طبقه ساخته شده است. این سازه حدود 30 متر از چرخ و فلک مشهور لندن به نام LONDON EYE بلندتر است.
از بالای این چرخ و فلک میتوان بخش زیادی از کشور کوچک سنگاپور را مشاهده کرد! که حتی در شب هم جاذبه های خارق العاده ای دارد.
خیابان اُرچاد
این خیابان که 5/2 کیلومتر می باشد بیشترین فروشگاه ها و مراکز خرید را در خود جای داده است و به طور طبیعی درختچههای جوز و فلفل در آن وجود دارد. این خیابان در برگیرنده شیک ترین فروشگاه ها و رستوران ها و هتل های لوکس می باشد. ورود اتومبیل به این خیابان ممنوع است و همین امر باعث شده است که کل عرض خیابان در اختیار امکانات تفریحی باشد. در همه شهرهای ساحلی معروف دنیا یک «خیابان پیادهروی» یا همان Walking Street وجود دارد. در برخی شهرها نیز یک خیابان ماشینرو را در دو روز پایان هفته مسدود کرده و خاص پیادهروی و تفریحات مردم میکنند. طرفین خیابان نیز مملو از رستورانها و کافهها و شهربازیهای سرپوشیده و باز میباشد که به تنهایی صدها نفر شغل ایجاد میکند.
در برخی کشورها نیز یک پل ماشینرو زیبا بر روی رودخانه را در پایان هفته مسدود کرده و به فعالیت تفریحی و ماهیگیری و اجرای تئاتر و موسیقیهای خیابانی اختصاص میدهند و اتومبیلهای خاص فروش قهوه و چای و خوراکیهای سرد و گرم با دریافت مجوز قبلی در جاهای مختلف مستقر میشوند. متاسفانه خیلی به سختی میتوان در شهرهای ساحلی و غیرساحلی ایران چنین چیزی را یافت و اصلا چنین مفهومی در معماری شهرهای ایران شناخته شده نیست. الان در ایران اگر برخی خانوادهها بخواهند در پایان هفته در یک مکان خاص تفریحی اوقات فراغت خود را بگذرانند باید به کجا بروند؟!. مثلا اهواز، شهر پلهاست و پلهای زیبایی مانند پل کابلی و پل طبیعت اهواز وجود دارند ولی بدلیل عدم وجود امکانات گردشگری و تبلیغات رسانهای، کاربری موثر گردشگری ندارند. باید نگاه مدیران شهری به مقوله گردشگری دچار تحولات اساسی شود تا بتوان از همین امکانات موجود بخوبی استفاده کرد. اگر فقط یکی از شهرهای ساحلی در این زمینه ها موفق عمل کند بطور خودکار موجب الگوسازی برای سایر شهرهای ساحلی شده و تکرار میشوند.
باغهای خلیج (گاردنز بای بی)
باغ های خلیج، پارکی زیبا، بزرگ و رنگارنگ در خلیج سنگاپور است که در جشنواره معماری جهان در سال 2012 به عنوان بهترین بنای جهان شناخته شد. این پارک با صدها گونه گیاه و درخت از جمله جاذبه های گردشگری سنگاپور است که هم برای کودکان و هم بزرگسالان سرگرم کننده است.
سازه های مشهور SUPERTREE تجربه ای تکرارنشدنی را در بالای باغ مهیا می کند که در داخل این پارک و در بالای درختان و گیاهان، سازه‌های عظیم گلدانی شکلی هستند که ارتفاع آنها به 60 متر نیز میرسد و در فاصله هر گلدان تا گلدان بعدی، راهروهایی وجود دارد که افراد میتوانند با پیادهروی بر روی آنها، کل منظره پارک و گیاهان را از بالا تماشا کنند.
این مجموعه 1000 کارمند دارد و سالانه 48 میلیون پوند درآمد این مجموعه است. مدیر اجرایی این مجموعه قبل از گشایش این مجموعه پیش بینی کرد که روزانه 70هزار نفر برای بازدید از این مجموعه خواهند آمد.
بزرگترین آبشار داخلی دنیا
براساس گزارش سازمان حفاظت محیط زیست سنگاپور، اولین آبشار مصنوعی در پارک پرندگان JURONG در سال 1970 ساخته شد. گفته میشود این آبشار به ارتفاع 30 متر، بلندترین آبشار جهان در پارک پرندگان تا به امروز است. این مجموعه با پوشش زیبای منحنی شیشهای در مجاورت خلیج سنگاپور قرار دارد.
پل هلیکس
پل هلیکس که در سال 2010 بازگشایی شد و بلندترین پل ویژه عابران پیاده در سنگاپور است و به عنوان راه اتصالی بین دو سوی ساحل عمل میکند. فرم و شکل منحصر به فرد آن از مدل حلزونی شکل دوبل رشته های DNA مدل سازی شده و نماد زندگی و پیوستگی، از سرگیری و رشد را با خود دارد.
بر روی این پل حروف رنگی «c» و «g» و «a» و «t» وجود دارد که چهار پایه اصلی DNA را نشان میدهند. بر روی این پل مکانهایی برای نشستن افراد و ماهیگیری و تماشای محیط خلیج و رودخانه وجود دارد که آن را بجای یک محل عبور، به محلی برای توقف و تفریح تبدیل کرده است.
جزیره سنتوزا و تلکابین ها
سنگاپور از یک جزیره اصلی به همراه 54 جزیره کوچکتر در اطراف آن تشکیل شده است که راه ارتباطی برخی از آنها با جزیره اصلی بوسیله تلکابین برقرار است. تلکابینها در سنگاپور علاوه بر یک وسیله تردد راحت و کم هزینه، یک جاذبه گردشگری هم محسوب میشوند. یکی از جزایر کوچک ولی مهم سنگاپور جزیره سنتوزا با کاربری خاص گردشگری است.
در این مجموعه می توان با تله کابین به سمت سنتوزا حرکت کرد و منظره با شکوه آسمان سنگاپور و بندر تجاری جهانی سنگاپور را از چشم پرندگان مشاهده کرد. علاوه‌‌بر تماشای آکواریوم دنیای زیر آب (Underwater World) چیز جذاب دیگری که در جزیره‌ی سنتوسا وجود دارد مرلیون (Merlion) است. مرلیون مجسمه‌ی معروف سنگاپور است که سر شیر و بدن ماهی دارد. میتوان با پله‌برقی به بالای مجسمه رفت و از نمای پانورامای محیط اطراف لذت برد.
سنتوزا سالانه در حدود ۲۰ میلیون بازدیدکننده را به خود جذب میکند. جاذبه‌های آن عبارتند از یک ساحل ۲ کیلومتری , قلعه تاریخی، دو زمین گلف، مجسمه مرلاین، ۱۴ هتل، و استراحتگاه است. جزیره سنتوزا مساحتی نزدیک به ۵ کیلومتر مربع دارد. این جزیره تنها نیم کیلومتر از ساحل جنوبی جزیره اصلی سنگاپور فاصله دارد. سنگاپور و جزیره سنتوزا در سده نوزدهم از مهمترین مراکز تجاری بریتانیا بود و به دلیل قرار گرفتن میان کشورهای هند و چین، جایگاه و اهمیت ویژه‌ای داشت. پیش از حاکمیت بریتانیا هم سنگاپور از مهمترین مراکز بازرگانی بود و بسیاری از بازرگانان و تجار در کنار دزدان دریایی به آن سفر می‌کردند. بیشتر ساکنان این جزیره را مردم مالایی، چینی و بوگیس‌ها تشکیل می‌دادند. نام قبلی سنتوزا، پولائو بلاکانگ ماتی بود که ترجمه آن میشود «جزیره پس از مرگ» که به شهرت این جزیره در مواجهه خشن با دزدان دریایی اشاره داشت.
سنتوزا همچنین یک اردوگاه زندانیان جنگی داشت که ۴۰۰ نیروی متفقین در آن زندانی بودند. چیا تیه پو، زندانی سابق سیاسی، سالها در زندانی در داخل سنتوزا در تبعید بسر می‌برد که پس از ۲۳ سال زندان آزاد شد. در سال ۱۹۷۲ میلادی، دولت سنگاپور نام جزیره را به «سنتوزا» (در سانسکریت، سانتوشا) معنی صلح و آرامش در زبان مالایی تغییر داد و درصدد گسترش جاذبه‌های گردشگری آن برآمد. فورت سیلوسو (Fort Siloso) که تنها قلعه‌ی حفاظت‌شده‌ی این کشور است هم در جزیره‌ی سنتوسا واقع است. مشابه این شرایط در ایران برای جزیره هرمز (با مساحت 42 کیلومتر مربع- هشت برابر جزیره سنتوزا) وجود دارد که قلعه تاریخی پرتغالیها در آنجا وجود دارد به همراه جاذبه های گردشگری طبیعی مانند خاکهای رنگارنگ خوراکی. در مجموع در هرمز هیچگونه امکانات خاص و جذابیتهای گردشگری بیشتر که بتواند وقت یکی دو روزه گردشگران را بطور کامل پر کند وجود ندارد. همچنین وجود تلکابین میتواند از جذابیتهای مغفول مانده جزایر باشد. فاصله جزیره قشم تا سرزمین اصلی فقط دو و نیم کیلومتر است یا فاصله جزیره هنگام (با مساحت 36 کیلومتر مربع) تا جزیره قشم صرفا دو کیلومتر است که اگر با تلکابین به هم وصل شوند، هم راه ارتباط سریع، ارزان و راحت خواهند بود و هم یک جاذبه گردشگری خاص.
مرکز هنرهای اجرایی استار
معماری خاص «مرکز هنرهای اجرایی استار» (The Star Performing Arts Centre) یک سازه کاملا عجیب و خاص است که نمیتوان هیچ نمونه مشابهی در دنیا برای آن یافت. این ساختمان که شامل یک مرکز هنرهای اجرایی بزرگ (تاتر، سینما، کنسرت و همایش)، یک مرکز خرید و حتی یک کلیسا میباشد برای علاقه‌مندان معماری جذاب خواهد بود.
در برخی از شهرهای ساحلی معروف دنیا، یک ساختمان فرهنگی-هنری را با معماری خاص، تبدیل به نماد شهری میکنند مانند سالن اُپرای سیدنی استرالیا که شهرت جهانی دارد.
اینترلیس
«اینترلِیس» (The Interlace) به خاطر نقشه خیره کننده‌اش شهرت جهانی دارد. این بنا از فستیوال جهانی معماری سال ۲۰۱۵ عنوان «ساختمان جهانی سال» را به خود اختصاص داد. معماران اینترلیس تلاش کردند که ثابت کنند میتوان رویکرد بهتری به ساختمان‌های آپارتمانی مقیاس عظیم داشت.
در این نمونه، آنها ۳۱ بلوک آپارتمانی ۶ طبقه را در چیدمان‌های شش‌ضلعی هشت‌تایی با حیاط‌هایی بزرگ در وسط قرار دادند و یک معماری خیرهکننده را خلق کردند. باید تلاش مضاعفی نمود تا طراحان معماری ایران را به اندکی ذوق و خلاقیت و نوآوری در طراحیها واداشت!.
برج های دوقلوی DUO
برج های دوقلو DUO طراحی شده توسط Ole Scheeren حرکتی نوین در راستای ارتقا زندگی شهری است که در سال 2018 ساخته شد. این پروژه شامل دو برج برجسته تندیس گونه است که جهت جا دادن فضاهای مدرن شهری ساخته شده است.
در نمای منحنی مانند آنها، سایه ای از یک بافت ظریف از لانه زنبور موج میزند. اشکال مخروطی ساختمانها فضاهای عمومی را پوشش می دهند؛ در حالی که هندسه های حاصل از آن، فضای سبز رو باز، پیادهرو ها، کافه و رستورانها را شکل میدهد. برج های دوقلو، به عنوان یک قطعه معماری منحصر به فرد و یک جاذبه حساس در ساختار شهری سنگاپور هستند و نشان دهنده همکاری تاریخی بین دولت های مالزی و سنگاپور است. این پروژه تحت رهبری هر دو نخست وزیران و از طریق اقدامات مربوط به سرمایه گذاری دولتی و توسعه مشترک سرمایهگذاری و دوره جدیدی از همکاری بین دو کشور جنوب شرقی آسیاست.
برج های DUO در جاده اصلی شهر و فرودگاه معروف Changi سنگاپور و بین منطقه تاریخی Kampong Glam و منطقه تجاری پر جنب و جوش Bugis Junction واقع شده است. همچنین این مجموعه ۶۶۰ واحد مسکونی و یک هتل را در خود جای داده است. سراسر پوسته برج های DUO در یک بافت لانه زنبوری پیچیده شده است. بافت لانه زنبوری شامل یک سری از سایه های شش ضلعی شکل است که از برج ها در مقابل گرما و تابش خورشید محافظت میکند بدون اینکه مانعی در دیدن باغ های سنگاپور و اقیانوس و خط افق ایجاد کند.
ساختمان sky habitat
مجتمع مسکونی sky habitat واقع در سنگاپور توسط گروه معماری safdie طراحی شده است و ساخت آن به تازگی به اتمام رسیده است. این ساختمان به شکل یک ماتریس سه بعدی طراحی شده که برای ساکنین علاوه بر محیط زیبای تراس‌های خصوصی، باغ های کوچکی را به ارمغان آورده است. sky habitat در واقع دو ساختمان ۳۸ طبقه بوده که از طریق پلهای زیبا به هم متصل شدهاند و تفریحهای مشترکی را برای ساکنین این مجموعه در زمینه های مختلف ارائه داده است.
در پل سوم یا آخر بین این دو ساختمان یک استخر وجود دارد که ساکنین میتوانند به صورت مشترک از آن استفاده کنند. همچنین دو پل دیگر که باغهای کوچکی را دارد و با شکل هندسی بسیار خاصی طراحی شده است، برای ساکنین این مجتمع یک محل خصوصی در فضای باز را به ارمغان آورده است. نمای فوق العاده مجتمع مسکونی sky habitat هر نگاهی را به سوی خود جذب می کند. اولین چیزی که در نگاه به ساختمان توجه فرد را جلب می کند تراس های خصوصی است که فضای بسیار گستردهای دارد. هر واحد حداقل یک یا ۳ تراس خصوصی را دارا است که بسته به متراژ واحدها است. درختهای استفاده شده در پل ها طبیعت سرسبزی را ایجاد کرده است.
اکسپو MRT
چه کسی می‌گوید که ایستگاههای حمل و نقل عمومی باید کسالت بار باشند؟ ایستگاه «اکسپو MRT» بیشتر به یک سفینه فضایی شباهت دارد تا یک ایستگاه مترو!. این ایستگاه در سال ۲۰۰۱ به عنوان بخشی از تقاطع خط شرقی-غربی به فرودگاه چانگی ساخته شد.
اندازه بزرگ ایستگاه با در نظر گرفتن امکان جای دادن یک جمعیت زیاد در داخل سالن نمایشگاههای بینالمللی است. یعنی یک سالن بزرگ و یک ایستگاه مترو با یک معماری خاص و جذاب در هم تلفیق شدهاند.
بررسی تطبیقی الگوی سنگاپور
سنگاپور یکی از کوچکترین کشورهای دنیا است که یک جزیره اصلی با 54 جزیره کوچکتر است. این کشور از موقعیت جغرافیایی خود در قرارگیری بین دوقطب جمعیتی دنیا (چین و هند) بخوبی استفاده کرده و یک کشور بسیار موفق در حوزه اقتصادی و گردشگری است. همانطور که بیان شد، کل کشور سنگاپور دارای مساحت حدود ۷۰۰ کیلومترمربع (معادل نصف مساحت جزیره قشم) است که تعداد گردشگران این کشور 17 میلیون نفر در سال است در حالیکه کل جمعیت این کشور 5/5 میلیون نفر است یعنی حدود سه برابر جمعیت خود در هر سال.
این موفقیت بزرگ در حالیست که سنگاپور از کشورهای اطراف خود مانند مالزی، اندونزی، تایلند و فیلیپین بسیار گرانتر است ولی با این حال، قشر خاصی از گردشگران ثروتمند جهان را بدلیل تامین امکانات گردشگری مدرن به خود جذب میکند و از این نظر یک کشور بسیار موفق است و الگوی خوبی برای توسعه جزایر ایران.
این کشور، هریک از 54 جزیره جانبی خود را به یک هدف خاص اختصاص داده مثلا دو جزیره خاص تعمیرات و ساخت کشتی، یک جزیره خاص پالایشگاههای نفتی (بدون داشتن حتی یک قطره منابع فسیلی)، یک جزیره خاص بانکرینگ و خدمات پشتیبانی کشتیهای عبوری و همچنین سه جزیره برای کاربری خاص گردشگری مانند جزیره سنتوزا. ارتباط برخی از جزایر نیز بوسیله تلکابین برقرار شده که هم کاربری گردشگری دارد و هم یک حمل ونقل اقتصادیست.
در ایران متاسفانه نگاه اقتصادی درست و حکیمانهای نسبت به توسعه جزایر وجود ندارد و این جزایر را بجای منابع کسب ثروت و رونق اقتصاد و اشتغال، سربار دولت و کشور میپندارند!. امروزه برخی کشورهای دنیا را میبینیم که بر سر یک جزیره کوچک، سالهای طولانی با کشورهای دیگر دچار مناقشه سیاسی و نظامی هستند ولی ایران علیرغم داشتن بیش از 40 جزیره کوچک و بزرگ در خلیج فارس، سهم اندکی از اقتصاد خود را از جزایر تامین میکند. این بدین معنیست که ایران قدر گوهر جزایر خود را نمیداند.
در سیاستهای کلی «توسعه دریامحور» باید بخش بزرگی از بار اقتصاد کشور بر دوش جزایر گذاشته شود و به همین نسبت، سرمایهگذاریهای خصوصی و دولتی باید در آنها تقویت شود. مسلما تشکیل یک استان مستقل به نام «استان جزایر» میتواند نقش بزرگی در توجه به ظرفیت جزایر داشته باشد. امروزه جزایر در حوزه سیاسی استانهایی هستند که بسیار پهناور بوده و عملا مدیران استانی نمیتوانند تمرکز خوبی بر جزایر داشته باشند مثلا استان هرمزگان به‌تنهایی حدود ۸۵۰ کیلومتر خط ساحلی دارد که با احتساب جزایر، به تنهایی حدود ۵۰ درصد از کل سواحل جنوب کشور را در اختیار دارد که شامل ۱۴ جزیره مهم ایران در خلیج فارس است. آیا در این شرایط، یک استاندار میتواند بودجه کافی و تمرکز مناسب بر جزایر داشته باشد؟ تفکر غالب باید این باشد که «نقطه شروع توسعه از جزایر به سمت سواحل باشد نه برعکس». این تغییر نگاه میتواند تحولات بزرگی را هم در جزایر و هم در سواحل جنوبی کشور ایجاد کند.
معضل مهم دیگر در توسعه گردشگری جزایر در ایران، تمرکز نقطه ای همه امکانات گردشگری برای سالهای طولانی در یک جزیره خاص (جزیره کیش) و تقریبا رها کردن سایر جزایر است به گونه ای که به سختی میتوان یک هتل مناسب در سایر جزایر و حتی شهرهای بزرگ ساحلی جنوب کشور یافت. این یعنی توسعه نامتوازن و نقطه ای که همه سرمایه ها را بسوی یک نقطه مکش میکند.
مسئله بعدی در اینست که هیچکدام از جزایر ایران دارای یک سازه فاخر و معروف مهندسی به عنوان «نماد شهری» در مرکز یک مجموعه گردشگری مدرن نیستند. حتی در همین جزیره کیش هم یک کشتی پوسیده یونانی!! نماد شهری کیش است که جای بسی تاثر و تامل است که چرا نباید از توانمندیهای مهندسی ایران در توسعه گردشگری جزایر استفاده شود؟!. نخبگان جامعه دریایی باید بیش از قبل به اهمیت توسعه جزایر بپردازند و سپس این اهمیت در داخل اسناد بالادستی حکومت مانند سند توسعه دریامحور گنجانده شود. انشاء الله.
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی مالک اشتر و عضو هیئت مدیره انجمن مهندسی دریایی ایران
